“ဘုရားစင်ရှေ့လာခဲ့ဦး ပြောစရာရှိတယ်”
ငယ်ငယ်က အမေ ဒီစကားပြောပြီဆို အမေ ငါ့ ဘာများဆူတော့မလဲဆိုပြီး ကျွန်မ နှလုံးတွေ၊ ရင်တွေထဲ တဒိတ်ဒိတ်နဲ့ အမြဲလန့်ခဲ့ရတယ် အဲ့လိုခေါ်ခဲ့တိုင်းလည်း တစ်ခုမဟုတ်တစ်ခုနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး အမေဆူတာ ကျွန်မ ခံခဲ့ရတာချည်းပဲဆိုတော့လေ စာဖတ်သူတွေရော ကိုယ့်မိသားစုထဲမှာ သဘာထားမတူတာ ဒါမှမဟုတ် အမြင်မတူတာ၊ တစ်ယောက်ယောက်က အမှားလုပ်မိတာ၊ တစ်ဖက်သားအပေါ် ထိခိုက်စေမိတာ အစရှိတဲ့ ပဋိပက္ခတွေရှိတိုင်း ဘယ်လိုဖြေရှင်းပြောဆိုဆွေးနွေးလေ့ရှိကြသလဲ? ဆွေးရောဆွေးနွေးကြသလား? ဒီတိုင်းပဲ ဖျာအောက်ထိုးထည့်ထားပြီး မေ့ပစ်လိုက်ကြသလား? (ကျွန်မအမေက ဗုဒ္ဓဘာသာစွဲဆိုတော့ ဆူရင် ဘုရားကိုသက်သေတည်ပြီး ဆူတာပေါ့လေ ကျွန်မတို့ခမျာ ပိုရှက်ရတာပေါ့)
ဒီအပတ်ထဲ ကျွန်မ ပညာရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးကြတဲ့စကားဝိုင်းတစ်ဝိုင်းတက်ရောက်ဖြစ်တယ် မြန်မာပြည်ပညာရေးအကြောင်းဆွေးနွေးရင်း ကျွန်မ တွေးမိတာက ပညာရေးစနစ်၊ စာသင်ခန်းတွေအပြင်ကိုပါကျော်လွန်ပြီး ကျွန်မတို့ ရိုးရာဓလေ့ထုံးတမ်းတွေထဲမှာပါ အမြစ်တွယ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေကို အချင်းချင်းကျန်းကျန်းမာမာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုအလေ့အထဟာ နည်းနေသေးတယ်ဆိုတာပဲ ဒါကို ကျွန်မကတော့ ပဋိပက္ခတွေနဲ့ ပတ်သက်လာရင် အလွန်တော်အလွန်တတ်နေလို့ ဆရာမကြီးလုပ်ပြီး ရှင်းပြဖို့ ဒီဆောင်းပါးကို ရေးတာမဟုတ်ပါဘူးဆိုတာ ကြိုတင်စကားခံချင်တယ် ကျွန်မကိုယ်တိုင် ကြီးပြင်းလာရတဲ့ဘဝမှာရော၊ လက်ရှိ မိမိလွတ်မြောက်ရေး (စစ်တပ်မှတင်မက အခြားသော ကျွန်မတို့ ခန္ဓာနဲ့စိတ်ကို ဖိနှိပ်ထားသော စနစ်တွေအကုန်လုံးမှ လွတ်မြောက်ရေး) အတွက်ကြိုးပမ်းကြရာမှာတင် တွေ့ကြုံလာရတဲ့ ပဋိပက္ခတွေရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေအပေါ်မှာပါ မူတည်ပြီး ဒီပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေး (conflict resolution) ဟာ ကျွန်မတို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွက် ဘယ်လောက်ထိလိုအပ်လာပြီလဲဆိုတာ သုံးသပ်ကြည့်ချင်ပါတယ်
ဒီစိတ်ဆန္ဒကို လှုံ့ဆော်တာကလည်း လွန်ခဲ့တဲ့လက Twitter ပေါ်က iamswimsoul ဆိုတဲ့ အကောင့်ကတင်ခဲ့တဲ့ tweet ကြောင့်လည်း ပါပါတယ် သူက ရေးခဲ့တယ်
“Everyone keeps calling for community but no one wants to learn conflict resolution. So community dissolves at the slightest conflict.”
“လူတိုင်းက ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်အစုအဖွဲ့ထောင်ဖို့သာ ပြောနေကြတယ် ဘယ်သူကမှ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးကို မလေ့လာမကျင့်သုံးကြဘူး အဲ့ဒီတော့ ပဋိပက္ခလေးနည်းနည်းဖြစ်တာနဲ့တင် ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်အစုအဖွဲ့ဆိုတာ ပျောက်ပျက်ရတယ်”
ဒီ tweet ဟာ ကျွန်မအတွက်တော့ တိုတိုလေးနဲ့ တော်တော်ထိပါတယ် ကျွန်မကျင်လည်နေတဲ့ မြန်မာပြည်နဲ့ဆက်စပ်ပတ်သက်နေတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာရော၊ မြန်မာပြည်နဲ့ မဆက်စပ်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာရော ဒီပြဿနာကို ကျွန်မ မျက်ဝါးထင်ထင် တွေ့ကြုံခဲ့ရဖူးတယ် ပဋိပက္ခတွေကို မဖြေရှင်းချင်ကြလို့၊ တစ်ယောက်ကိုတစ်ယောက် မိမိထင်မြင်ရာ လေဘယ်တွေ ဘောင်တွေထဲခတ်လိုက်ပြီး ကျင်လိုက်ရာက သူတို့ မူရင်းတည်ထောင်ချင်တဲ့ ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်ဆိုတာ ပျက်ဆီးသွားကြရတယ် တချို့ကိစ္စတွေက တော်တော်နှမြောစရာပါ အစုအဖွဲ့တစ်ခု စုစည်းကြပြီး (ဒီနေရာမှာ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးတစ်ယောက်က ဦးဆောင်တဲ့အစုအဖွဲ့မဟုတ်ရင်တောင်မှ) ပါဝင်သူအချင်းချင်းကြားက ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးဆိုတာကို ပဋိပက္ခမဖြစ်ခင်ကတည်းက ဘယ်လိုပြောဆိုဆွေးနွေးကြမလဲဆိုတာ ကြိုတင်စဉ်းစားကြဖို့ အရေးကြီးလာတယ်လို့ ကျွန်မ ထင်တယ်
ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးအကြောင်းမပြောခင် ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင် (community) ဆိုတာအပေါ် ကျွန်မလက်ခံတဲ့အမြင်ကို အရင်သုံးသပ်ချင်တယ် community လို့ခေါ်တဲ့ ကျွန်မ ဘာသာပြန်တဲ့ ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်ဆိုတဲ့စကားလုံးသဘောတရားဟာ အပေါ်ယံကြည့်လိုက်ရင် ဘာမှမဆန်းသလိုနဲ့ အမှန်တကယ်က ကျွန်မတို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေ ထူထောင်တဲ့နေရာမှာ အလွန်အရေးပါလှပါတယ် ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်ဆိုတာဟာ စနစ်တကျစုဖွဲ့ထားတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု (ဥပမာ – ရွာ၊ စာသင်ကျောင်း၊ ဘုန်းကြီးကျောင်း၊ ဘုရားကျောင်း၊ စာကြည့်တိုက်) ကို အခြေခံပြီးဖြစ်ပေါ်လာတာ ရှိကောင်းရှိနိူင်သလို၊ စနစ်တကျမဟုတ်ပေမဲ့လည်း ရည်ရွယ်ချက်တူရာ၊ ဦးတည်ချက်တူရာ၊ စိတ်ဝင်စားမှုတူရာတွေ ကြုံသလို လာစုဝေးကြတဲ့ ad hoc ရပ်ဝန်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်နိူင်တယ်လို့ ကျွန်မတော့ လက်ခံတယ်
အဲ့ဒီမှာမှ community ရဲ့ အဓိကအရေးကြီးတဲ့ အရည်အသွေးတစ်ခုဟာ ခေါင်းဆောင်မဲ့ခြင်းဖြစ်တယ် community တစ်ခုပေါ်ပေါက်လာဖို့ စတင်မတည်ပေးသူဟာ သူ့ကိုယ်သူ အဲ့ဒီ community ရဲ့ ခေါင်းဆောင်အဖြစ်မှတ်ယူထားလို့ မရဘူး ဘုရားကျောင်းတွေ၊ ဘုန်းကြီးကျောင်းတွေမှာ တရားဟောဆရာ၊ ဘုန်းကြီးကနေ ခေါင်းဆောင်ထားတာမျိုး ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိူင်တယ် ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းက ကျန်းမာတဲ့ community တစ်ခုမှာ ခေါင်းဆောင်အစား ရပ်ဝန်းလည်ပတ်ဖို့အတွက် လိုအပ်နေတဲ့အရာတွေကို ကူညီဝိုင်းဝန်းပေးသူတွေသာ ပိုလိုအပ်တယ် ဒီ community ထဲပါဝင်သူတွေတိုင်း တန်းတူညီမျှ မိမိအမြင်ကို ဆွေးနွေးချပြနိူင်ခွင့်ရှိပြီး တစ်ဦးတစ်ယောက်ရဲ့ ဆရာကြီးလုပ်မှုနောက်ကိုလိုက်ပြီး တည်ထောင်ထားတာကို community လို့ခေါ်လို့မရဘူးလို့ ကျွန်မမြင်တယ် အဲ့ဒါကြောင့်လည်း community နဲ့ organization ဆိုတာ ကွာနေတာပါပဲ community ဆက်လက်လည်ပတ်နေဖို့ တစ်ယောက်တစ်လှည့်စီ မတည်ပေးလို့ ရတယ် ဒါလိုလုပ်ခြင်းဟာ အုပ်ချုပ်သူမဲ့အမူအကျင့်တွေနဲ့ ကိုက်ညီနေတယ်
Community ဆိုတာကို ဒီလိုသဘောပေါက်တယ်ဆိုရင် အဲ့ဒီရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုမှာ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ ပဋိပက္ခတွေကိုလည်း ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်က တာဝန်ယူအဖြေထုတ်ပေးတာထက် community ထဲ ပါဝင်နေသူတိုင်းက မျှမျှတတဝိုင်းဝန်းစဉ်းစားအဖြေရှာပိုင်ခွင့်ရှိရမယ် မဟုတ်လား?
ကျွန်မတို့ ဗမာရိုးရာဓလေ့ထုံးစံအရ အာဏာဩဇာရှိသူတစ်ယောက်ယောက်က တရားစီရင်ပေးတာကို လက်ခံကြရတာ ကြိုက်နှစ်သက်လေ့ရှိကြတယ် ဒီနေရာမှာ mediator လို့ခေါ်တဲ့ ပဋိပက္ခဖြစ်သူနှစ်ဦးကြားက ကြားနေပြီး ပဋိပက္ခဖြေရှင်းပေးဖို့ ကြိုးပမ်းသူနဲ့ ဘယ်ဟာက အမှန်ဆိုပြီး မဟော်သဓာဆန်ဆန် အမိန့်ချပေးတာကတော့ မတူပါဘူး မနုဿဗေဒလိုက်စားသူဆန်ဆန် ကျွန်မကတော့ ပဋိပက္ခကို ရိုးရာဓလေ့နဲ့ ချိတ်ဆက်စဉ်းစားမိတယ် ဒါက ကျွန်မတို့ ဗမာလူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ အထက်အောက် ခေါင်းဆောင်က ဖြေရှင်းပေးမှုဟာ အထက်ကပြောခဲ့သလို ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုထဲ ပါဝင်သူတိုင်း မျှမျှတတဝိုင်းဝန်းဖြေရှင်းမှုထက် ပိုအရေးပါတဲ့ အခန်းကဏ္ဍမှာ ရှိနေသလဲဆိုတာပဲ (ဗမာလူ့အဖွဲ့အစည်းလို့ပြောရတာက ကျွန်မမှာ ဗမာရိုးရာဓလေ့နဲ့ လည်ပတ်တဲ့ အတွေ့အကြုံက ပိုများလို့ပါ ဒါပေမဲ့ ဗမာရိုးရာလို့ပြောတဲ့အခါ ဗမာလူမျိုးတွေကိုပဲ ပြောချင်တာမဟုတ်ဘဲ ဒီဗမာရိုးရာကို ကျင့်သုံးနေသူတိုင်း၊ အဲ့ဒီဓလေ့နဲ့ ကြီးပြင်းလာသူတိုင်းကို ဆိုလိုချင်တာပါ ဥပမာ ကရင်နီလူမျိုး၊ ချင်းလူမျိုးဖြစ်ပေမဲ့ ဗမာရိုးရာနဲ့ ကြီးပြင်းလာသူဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိူင်ပါတယ်)
အခုလက်ရှိနိူင်ငံရေးအခြေအနေမှာတောင်မှ ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်တွေ တည်ဆောက်ကြမဲ့အစား ခေါင်းဆောင်သစ်ပေါ်လာဖို့ကို မျှော်နေကြသေးတဲ့သူတွေရှိတယ် နိူင်ငံနဲ့ချီပြီး ပဋိပက္ခအကြောင်းမပြောခင် ကျွန်မတို့ တစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီရဲ့ မိသားစုရိုးရာဓလေ့ကိုပဲ ပြန်စဉ်းစားကြည့်ပါဦး ဒါက ဒီဆောင်းပါးအဖွင့်မှာ ရေးခဲ့သလိုပဲ ကျွန်မကြီးပြင်းလာတဲ့ မိသားစုဓလေ့ဟာ အမှားတစ်ခုခု၊ ပဋိပက္ခတစ်ခုခုရှိပြီဆိုရင် အမေ့ရဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုအောက်ကနေ ဖြေရှင်းတာ၊ အမိန့်ပေးတာကို ခံရလေ့ရှိတဲ့ ဓလေ့ပဲ (ကျွန်မအဖေနဲ့ အမေဟာ အိမ်ထောင်ကွဲဖြစ်ပြီး ကျွန်မတို့ဟာ အမေနဲ့ပဲ ကြီးပြင်းလာတော့ အမေဟာ အိမ်ထောင်ဦးစီးလို့ ဆိုလို့ရပါတယ် အမေဟာ သန်းခေါင်စာရင်းမှာလည်း အိမ်ထောင်ဦးစီးပါပဲ) အမေ့ရဲ့ မိသားစုအထက် ပြန်ကြည့်ရင်လည်း အမေ့ပြောစကားအရ ကျွန်မတို့ အဖိုးရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှာ အမေတို့ မောင်နှမတွေအပါအဝင် အဖွားကပါ လိုက်နာနေထိုင်ခဲ့ရတယ်လို့ သိရတယ်
အဲ့ဒီတော့ မိသားစုရဲ့ခေါင်းဆောင်အမေက ကျွန်မတို့ကို စကားပြောဖို့ခေါ်ပြီးဆိုရင် အဆူခံရတော့မယ်ဆိုတာနဲ့ပဲ တွဲတွေးမိပြီး ကျွန်မတို့ ကြီးပြင်းလာရပါတယ် အခုချိန်ထိပါပဲ ဒီစကားဝိုင်းမှာ ကျွန်မတို့ရဲ့ အမြင်ကို ချပြပိုင်ခွင့်မရှိသလို အမေပြောတဲ့စကား၊ အမေမှန်တယ်ထင်တဲ့ အမြင်ကိုသာ ကျွန်မတို့ နားထောင်ရလိမ့်မယ်ဆိုတာ တွေးသားကျနေတယ် စာသင်ခန်းတွေမှာလည်း ဒီလိုပါပဲ ဆရာ/ဆရာမရဲ့ အမိန့်ချမှတ်ပေးမှုအပေါ်ပဲ အခြေခံပြီး အမှန်ဆိုတာကို ခွဲခြားရမယ်လို့ လက်ခံထားကြတယ် အဲ့တော့ ဒီလို မိသားစုဓလေ့တစ်ခုက ပေါက်ဖွားလာကြတဲ့ ကျွန်မတို့အတွက် မိမိတို့ကိုယ်တိုင် တန်းတူညီမျှအမြင်ကို ချပြပိုင်ခွင့်ရှိတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်ဆိုတာကို မြင်ယောင်လေ့ကျင့်တတ်ဖို့ ခက်နေတတ်တယ် တစ်ယောက်ယောက်က ပြောစရာရှိတယ်ဆိုရင်ကိုပဲ အဆူပဲခံရတော့မလား ကြောက်နေတတ်ကြပြီး သူတို့ဘာမှမပြောခင် အရင် မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ဖို့ ကြိုးစားတတ်ကြတယ် ဒါတွေက ဒီလိုလုပ်တဲ့သူတွေကို အပြစ်တင်ဖို့ထက် ကလေးဘဝထရော်မာရဲ့ နောက်ဆက်တွဲအကြွင်းအကျန်တွေလို့ပဲ ကျွန်မကတော့ ယူဆပါတယ် ကျွန်မကိုယ်တိုင်လည်း ဒီမိသားစုဓလေ့ကို ပြန်သုံးသပ်လာနိူင်အောင် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာဆရာဝန်တွေ၊ counselor တွေနဲ့ စကားအကြာကြီးပြောခဲ့ရတယ် ကျောင်းက ဆရာမက မီတင်လာပါခေါ်တိုင်း ဘာများဆူခံရမလဲ ကြောက်တတ်ခဲ့ဖူးတဲ့ ကျွန်မကို ဒီအကြောက်တရား ဘယ်ကလာသလဲ ပြန်တွေးတောတတ်အောင် counselor တွေကမေးတော့မှ စဉ်းစားမိလာတာပဲ
အခုလက်ရှိ ကျွန်မအလုပ်အတူတွဲလုပ်ဖူးတဲ့၊ လုပ်ဖို့ကြိုးစားခဲ့ဖူးတဲ့သူတွေမှာလည်း ဒီလို ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းဖို့ အရည်အသွေးတွေ အလေ့အကျင့်တွေ လိုနေတယ်ဆိုတာ ကျွန်မ သဘောပေါက်လာတယ် လွန်ခဲ့သောနှစ်က ကျွန်မနဲ့အလုပ်တွဲလုပ်ခဲ့တဲ့သူတစ်ယောက်နဲ့ သဘောထားမတူညီမှုတစ်ခုပေါ်ပေါက်ခဲ့တယ် ဒီကိစ္စကို ကျွန်မက အများအရှေ့မှာ ဆူငေါက်သလိုပြောမဲ့အစား သီးသန့်အစည်းအဝေးခေါ်ပြီး စကားပြောဖို့ ၃ ကြိမ်လောက်ကြိုးစားခဲ့တယ် ၃ ကြိမ်လုံးလုံး သူ့ဘက်က ရှောင်ထွက်ခဲ့တယ် ဒါဟာ avoidant ရှောင်ခွာခြင်းနဲ့ ပဋိပက္ခကိုဖြေရှင်းတာမျိုးပေါ့ သဘောမတူဘူး ဒါပေမဲ့ ဒါကို မိမိရဲ့အမြင်ကို ချပြဆွေးနွေးမဲ့အစား သဘောမတူတဲ့သူနဲ့ လုံးဝရှောင်လိုက်တယ် ဒီလိုရှောင်လိုက်ခြင်းကြောင့် ခက်ခဲလှတဲ့စကားတွေ မပြောရတော့ပေမဲ့ ပဋိပက္ခကြီးဟာ မပျောက်ပျက်သွားတဲ့အပြင် ပိုပြီးတော့တောင် အစိုင်အခဲအနေနဲ့ ရှိသွားတယ် အဲ့ဒီလိုရှောင်လိုက်ပြီးသကာလ အချင်းချင်းကြားက လူမှုဆက်ဆံရေးတွေပါ အမ်းသွားကြတယ် စကားပြောကြတဲ့နေရာမှာ ရိုးရိုးသားသား ရင်ထဲကလာတာတွေ မဟုတ်တော့ဘူး သူငါ့ကို ဘယ်လိုထင်နေမလဲဆိုတဲ့ အတွေးက ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးတွေအပေါ် ဖုံးသွားတယ် ၃ ကြိမ်ထက်တော့ ကျွန်မလည်း မကြိုးစားနိူင်တော့ ဒီပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးဟာ ပျက်ပြားခဲ့ရတယ်
နောက်ထပ်အတွေ့အကြုံတစ်ခုမှာဆိုရင်လည်း ကျွန်မမိတ်ဆွေရဲ့ အယူအဆတစ်ခုကို ရာခိုင်နှုန်းပြည့် ကျွန်မက သဘောမတူပါဘူးဆိုရာကနေ ပဋိပက္ခက စတယ် သူ့အမြင်ကို ၁၀၀ ရာနှုန်းလက်မခံနိူင်တဲ့အတွက် ကျွန်မဟာ သူ့ရဲ့ မိတ်ဖော်မဟုတ်တော့ဘူးဆိုတဲ့သဘောပေါ့ (ကျွန်မဘဝမှာ ဒီလိုမျိုးပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းဖို့ကြိုးပမ်းသည့်တိုင် ဘလော့လုပ်ခံလိုက်ရတာတွေ၊ ဘေးထုတ်လိုက်တာတွေ အများကြီး အလုပ်ခံရဖူးပါတယ် ဒါတွေဟာ နှမြောစရာတွေပါပဲ) အလုပ်အတူတူလုပ်သူ၊ လွတ်မြောက်ရေးရပ်ဝန်းမှာတော့ တစ်ခရီးတည်းသွားသူပေါ့နော်၊ အဲ့ဒီလိုလူက ငါ့ယုံကြည်ချက်အတိုင်း ထပ်တူမယုံတာဟာ၊ အချင်းချင်း မေးခွန်းပြန်ထုတ်တာဟာ မိတ်ဆွေပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးမရှိသင့်စေတဲ့အကြောင်းရင်းလား? တစ်နည်းပြောရရင် အရာအားလုံးကို အလုံးစုံတူနေမှ လက်တွဲအလုပ်လုပ်ကြမလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းပေါ့ ဘယ်နေရာတွေ မတူနေတာကိုတော့ ကျွန်မတို့ ညှိနှိုင်းနားလည်ပေးလို့ရပြီး ဘယ်အရာတွေကတော့ ကျွန်မတို့အတွက် လုံးဝအလျှော့ပေးလို့မရတဲ့ ကိစ္စတွေလဲ? ဥပမာ ဖီမီနင့်ရပ်ဝန်းတစ်ခုမှာ မိန်းမခန္ဓာမရှိသူ၊ လိင်အင်္ဂါပြောင်းထားသူ ဖီမီနင့်အဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ လက်တွဲလုပ်လို့ရနိူင်ပြီး မဟာဖိုဝါဒလက်ကိုင်ထားသူတွေကိုတော့ ညှိနှိုင်းဖို့ မကြိုးစားနိူင်ဘူးလဲဆိုတာမျိုးပေါ့ ကျွန်မတို့ရဲ့ ညှိနှိုင်းရေးလုပ်အားကို ဘယ်နေရာအတွက် အချိန်ပိုသုံးမလဲဆိုတာကလည်း အရေးကြီးတဲ့ ကိစ္စပါပဲ ကျွန်မလုပ်အားကြောင့် တချို့သောနေရာတွေမှာ လက်လွှတ်လိုက်တာတွေလည်း ရှိပါတယ် ဒါပေမဲ့ တစ်သွေးတည်းတစ်သားတည်းကျနေမှ အလုပ်အတူတူလုပ်လို့ရမယ်ဆိုရင် ကျွန်မတို့လည်း ဘယ်လောက်ပဲ လွတ်မြောက်ရေးအတွက်လုပ်နေပါစေ အာဏာရှင်ဆန်နေဦးမှာပဲ
ဒီဆောင်းပါးမှာ ကန်းဆက်ပြည်နယ်တက္ကသိုလ် ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်လက်စွဲက ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းကြားက ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးနည်းနာတချို့ကို ကျွန်မ ကောက်နုတ်ဖော်ပြလိုက်ပါတယ် အုပ်စုတွေကြားက ပဋိပက္ခကိုဖြေရှင်းဖို့ကတော့ ထပ်ဖြည့်ရမဲ့နည်းနာတွေ ရှိကောင်းရှိပါလိမ့်မယ် ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သေသေချာချာဖတ်ချင်တဲ့သူတွေ အောက်မှာ လင့်ခ်ထည့်ပေးထားပါတယ် ဒီလက်စွဲအရ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးကို အဆင့် ၇ ဆင့်အလိုက်လုပ်ဆောင်လို့ ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ် အချက်တစ်ချက်ချင်းစီကို ဥပမာနဲ့တကွ လင့်ခ်ထဲမှာ သေသေချာချာ ရှင်းပြထားပါတယ်
1. Understand the conflict ပဋိပက္ခကို နားလည်ခြင်း
အကြမ်းဖျင်းအားဖြင့် ဒီအချက်က ပဋိပက္ခဖြစ်ရခြင်းနောက်က မိမိယုံကြည်ရာဟာ ဘာလဲဆိုတာကို သေသေချာချာ နားလည်အောင်ကြိုးစားခိုင်းတာပါ တချို့က ပဋိပက္ခသာဖြစ်တာပါ ငါ့သူငယ်ချင်းနဲ့ မတည့်လို့ ငါလည်းမခေါ်ဘူးဆိုသလိုမျိုး သူ့ရဲ့ ယုံကြည်ချက်ကြောင့် ပဋိပက္ခဖြစ်တာမျိုးမဟုတ်ဘဲ ဘုမသိဘမသိ ပဋိပက္ခမျိုးလည်း ရှိတတ်ပါတယ်
2. Communicate with the opposition တစ်ဖက်လူနဲ့ ဆက်သွယ်ခြင်း
ဒီလို မိမိယုံကြည်ရာကို သဲကွဲပြီဆိုရင် ပဋိပက္ခရှိနေသူတစ်ဖက်လူကို ဆက်သွယ်ပါ မိမိရဲ့ ယုံကြည်ချက်ကို ပြောပြပြီး သူ့ရဲ့ ယုံကြည်ချက်ကိုလည်း နားထောင်ရပါမယ် မိမိယုံကြည်ချက်ကိုပဲပြောပြီး ကဲ နင်အဖြေထုတ်လို့တော့ ပြောလို့မရပါဘူး အတူတူဝိုင်းပြီး အဖြေရှာရပါမယ်
3. Brainstorm possible resolutions ဖြေနိူင်ချေရှိမဲ့ အဖြေများကို စဉ်းစားခြင်း
နှစ်ဦးနှစ်ဖက်လုံးအတွက် အကျိုးရှိစေမဲ့အဖြေတွေကို ရှာပါ ဒီအဆင့်မှာတော့ လုပ်နိူင်ချေရှိတဲ့ အဖြေတွေကို အရေအတွက်မကန့်သတ်ဘဲ ထွက်ရင် ထွက်လာသလောက်ရှာပါ
4. Choose the best resolution အကောင်းဆုံးအဖြေကို ရွေးချယ်ခြင်း
ပြီးတော့မှ အဲ့ဒီအဖြေတွေအကုန်လုံးထဲက အားလုံးအတွက်ကောင်းမဲ့အဖြေကိုရှာပါ
5. Use a third party mediator ကြားခံဖြေရှင်းပေးသူကို အသုံးပြုခြင်း
အဖြေရှာနေချိန်မှာ ဘယ်သူဘက်မှမလိုက်တဲ့ ကြားနေသူကို အကူအညီတောင်းနိူင်ပါတယ် ဒီလူက နှစ်ဦးလုံးရဲ့ အဖွဲ့သား၊ သူငယ်ချင်းတော့ ဖြစ်နေလို့ မရပါဘူး သူကနေမှ ဖြစ်နိူင်ချေရှိတဲ့ အဖြေတွေကို ဝိုင်းဝန်းစဉ်းစားပေးနိူင်ပါတယ် နှစ်ယောက်လုံးကို ခံစားချက်တွေကို မျှမျှတတနားထောင်ပေးနိူင်ပြီး နှစ်ယောက်လုံးအတွက်လည်း လိုက်နာသင့်တဲ့ အကြမ်းဖျင်းစည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေကို ကြားနေသူက ကူညီသတ်မှတ်ပေးနိူင်ပါတယ်
6. Explore alternatives တခြားသောနည်းလမ်းများကို ရှာခြင်း
တကယ်လို့ ကောင်းတဲ့အဖြေ ဘယ်လိုမှ ထွက်မလာဘူး၊ ထွက်လာနိူင်ချေမရှိဘူးဆိုရင် တခြားနည်းလမ်းတွေကို စစဉ်းစားပါ ဘယ်အချိန်မှာ ဒီပဋိပက္ခညှိနှိုင်းရေးကနေ သင် ထွက်ခွာမလဲ ဘယ်အချိန်ထိ ကြိုးစားမလဲ အစရှိတဲ့ မေးခွန်းတွေကိုမေးပြီး တခြားနည်းလမ်းတွေကို ရှာပါ
7. Cope with stressful situations and pressure tactics စိတ်ဖိစီးစေတဲ့ အခြေအနေများနဲ့ ဖိအားပေးတဲ့ နည်းလမ်းများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခြင်း
ပဋိပက္ခဆိုတာ စိတ်ပင်ပန်းစေတဲ့အရာတွေဖြစ်တဲ့အတွက် စိတ်လိုက်မာန်ပါဆုံးဖြတ်ချက်ချမဲ့အစား အချိန်ယူပြီး ဖြည်းဖြည်းချင်းစီစဉ်းစားပြီးမှ လုပ်ပါ မိမိရဲ့ စိတ်ခံစားချက်တွေကို ပြန်ဆင်ခြင်ပြီး ဂရုပြုပါ
ကျွန်မအမြင်မှာတော့ လွတ်မြောက်ရေးဟာ တစ်ဦးတစ်ယောက်တည်းက ဒီကွေ့ဒီတက်နဲ့လှော် ဟိုကွေ့ဟိုတက်နဲ့လှော်နေရုံတော့ မရဘူးလို့ ထင်ပါတယ် ဒီလိုပြောလို့ မြန်မာနိူင်ငံရေးသမားတွေလေသံလို အားလုံးစည်းလုံးကြလို့ မဆိုချင်ဘူး စည်းလုံးဖို့ထက် အလုပ်အတူတူတွဲလုပ်တတ်ကြဖို့ ပိုလိုလာတယ် လူသားအဖွဲ့အစည်းတစ်ခု တည်ဆောက်ဖို့ဆိုတာ လူသားတွေနဲ့ အလုပ်လုပ်မှ ရမှာပါပဲ ပေါက်ဖွားရာ၊ ကြီးပြင်းရာမတူညီတဲ့ နောက်ခံတွေကလာကြတဲ့ လူတွေနဲ့၊ လူတွေအတွက် အလုပ်လုပ်ရတိုင်းမှာ ပဋိပက္ခဆိုတာ တစ်နည်းမဟုတ် တစ်နည်းပေါ်လာမှာပါပဲ ပဋိပက္ခမပေါ်စေချင်ရင် လူတွေနဲ့ အလုပ်လုပ်လို့ကို မရပါဘူး အဲ့ဒါကြောင့် မိမိတစ်ကိုယ်ရည်ခေါင်းဆောင်ကြီးဆိုပြီး နာမည်ကြီးဖို့အတွက်မဟုတ်ဘဲ တကယ့်လွတ်မြောက်ရေးအတွက် community တစ်ခုကို ကျွန်မတို့ ထူထောင်ချင်ရင် ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးအနုပညာကို ကျွန်မတို့ အချိန်ပေးလေ့ကျင့်ကြဖို့ လိုအပ်လာပါပြီ
ကျွန်မတို့ တကယ်နေထိုင်ချင်တဲ့၊ ပျော်စရာကောင်းတဲ့၊ ကျန်းမာတဲ့ ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်ထူထောင်ဖို့ ကျွန်မတို့ကို ဖိနှိပ်ထားတဲ့စနစ်တွေကိုသာ ကျွန်မတို့ မုန်းတီးလို့ ရမယ် လူတွေကိုတော့ ကျွန်မတို့ ချစ်တတ်မှ ရမယ် ကျန်းမာတဲ့ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်ထူထောင်ချင်သူတစ်ယောက်အနေနဲ့ လူတွေဟာ ဘယ်လောက်ပဲ ရှုပ်ထွေးဆန်းပြားနေပါစေ လူတွေနဲ့ လူသားဆန်မှုတွေကို တတ်နိူင်သလောက် ချစ်တတ်ဖို့ ကျွန်မကိုယ်ကျွန်မ သတိအမြဲပေးနေမိတယ် စနစ်တွေရဲ့ ခြစားမှုတွေကြောင့် အရောင်တွေပြောင်းသွားကြတဲ့သူတွေကိုလည်း သူတို့ကို မုန်းတီးမဲ့အစား သူတို့မှမဟုတ် ဘယ်သူမဆို အခြေအနေပေးရင် အာဏာရူး၊ ဥစ္စာရူး၊ ပါဝါရူးဖြစ်သွားနိူင်တယ်ဆိုတာ သတိမူရင်း ယန္တရားကိုပဲ မုန်းတီးတတ်အောင် ကြိုးစားနေတယ် ဘာလို့လဲဆိုတော့ မိတ်ဆွေတွေ၊ အပေါင်းအသင်းတွေ၊ မိသားစုတွေ၊ ချစ်သူခင်သူတွေနဲ့မှ ဝေမျှလို့မရတဲ့၊ တစ်ဦးတစ်ယောက်တည်းကောင်းစားစေတဲ့ လွတ်မြောက်ခြင်းပျော်ရွှင်မှုဟာ စစ်မှန်တဲ့ပျော်ရွှင်မှု မဟုတ်နေလို့ပဲ
ပုံ – ဓာတ်တိုင်နှစ်တိုင်ကြားက ရှုပ်ယှက်ခတ်နေသော ဓာတ်ကြိုးများ
ကန်းဆက်ပြည်နယ်တက္ကသိုလ်မှ ထုတ်ပြန်သော ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးလက်စွဲ
