အချစ်ဋီကာ

အရင်းရှင်စနစ်ရဲ့ မြှောက်ပင့်ပေးမှုတွေကြောင့် တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ နာမည်ကြီးတဲ့ Valentine’s Day လို့ ခေါ်တဲ့ ချစ်သူများနေ့ မကြာခင်လာတော့မယ်ဆိုတော့ အချစ်ဋီကာနည်းနည်းဖွင့်ချင်တယ်

အချစ်ကို ကျွန်မတို့ ဘယ်လိုနားလည်ကြသလဲ?

အချစ်လို့ ပြောလိုက်ရင် သမီးရည်းစားအချစ် (၁၅၀၀ အချစ်/ ပူလောင်တဲ့ အချစ်) နဲ့ မိဘ၊ သူငယ်ချင်း၊ မိတ်ဆွေတွေရဲ့ အချစ် (၅၂၈ အချစ်/ အေးမြတဲ့အချစ်) ဆိုတဲ့ အပြောအဆိုတွေနဲ့ ကျွန်မတော့ ကြီးပြင်းလာပေမဲ့ အချစ်ဆိုတာရဲ့အ‌နောက်က အဓိပ္ပါယ်အတိမ်အနက်‌တွေနဲ့ ကျွန်မတို့ လူထုတွေကြား လည်ပတ်စီးဆင်းပုံတွေကို အသက်အရွယ်အစိတ်အပိုင်းတစ်‌ခုအနေရောက်မှ သတိထားမိလာတယ်

အချစ်မှ မဟုတ်ပါဘူး ဘယ်သို့သော စိတ်ခံစားချက် (မေတ္တာ၊ အမုန်း၊ ဒေါသ၊ ဂရုဏာ) တွေကို ကျွန်မတို့ လူ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ လူသားတွေရဲ့ စိတ်ခံစားချက်သက်သက်တွေပါ၊ နှလုံးသားထဲက ယိုစီးလာတဲ့၊ ဘယ်သော အခြားအကြောင်းအရာတွေ၊ ကျွန်မတို့ နေထိုင်နေကြတဲ့ လူ့ဘောင်ထဲက စနစ်တွေ၊ တွေးခေါ်ယူဆပုံတွေရဲ့ လွှမ်းမိုးသက်ရောက်ခြင်းမခံရတဲ့ စစ်မှန်တဲ့ လူသားသွင်ပြင်တွေလို့ အခုထိ အများက လက်ခံထားကြတုန်းပဲ ပြောချင်တာက လူတစ်ယောက်က တစ်ယောက်ကို ချစ်တာ၊ အမေတစ်ယောက်က ကလေးလည်းမွေးမိရော ကလေးကို မိခင်စိတ်တဖွားဖွားနဲ့ ချစ်သွားတာ ဒါတွေဟာ ဖြေရှင်းချက်မရှိတဲ့ သူ့အလိုအလျောက်ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ခံစားချက်တွေလို့ လက်ခံယူဆကြတာကို ဆိုလိုတာပါ လူဖြူရိုးရာတွေမှာတော့ conditional love (အခြေအနေပေါ် မူတည်ပြီး ချစ်တဲ့အချစ်) နဲ့ unconditional love (ဘာအခြေအနေဖြစ်နေပါစေ ချစ်တဲ့အချစ်) ဆိုပြီး ကျွန်မတို့ မြန်မာပြည်က ၁၅၀၀ နဲ့ ၅၂၈ အချစ်လိုမျိုး ၂ မျိုးခွဲပြောလေ့ရှိကြတယ်

ဒါပေမဲ့ အချစ်နဲ့ စိတ်ခံစားချက်ဟာ တကယ်တမ်း အဲ့ဒီစနစ်တွေ၊ လူ့ဘောင်ရိုးရာတွေနဲ့ မကင်းတဲ့အရာတွေပဲဆိုတာ ဒီနေ့ ကျွန်မ အကျယ်ဖြန့်စဉ်းစားချင်တယ် အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာ့အရင်းရှင်ခေတ်နောက်ပိုင်းမှာ နေနေကြတဲ့ ကျွန်မတို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေ အခြေအနေတစ်ခုခုအပေါ် မူမတည်နေတဲ့ အချစ်ဆိုတာမျိုး လုံးလုံးမရှိဘူးလို့ ကျွန်မကတော့ ငြင်းခုံချင်တယ်

ဥပမာအနေနဲ့ ကျွန်မ ကျင်လည်ဖြစ်တဲ့ ပြည်ပရောက် မြန်မာပြည်အသိုင်းအဝိုင်း (သို့) မြန်မာမဟုတ်သူတွေနဲ့ ဆက်စပ်ထိတွေ့နေလေ့ရှိတဲ့ မြန်မာပြည်ထဲက ရပ်ဝန်းတွေမှာ ကျွန်မ သတိထားမိလေ့ရှိတဲ့ interracial love လူမျိုးခြားနဲ့ ချစ်ခင်မှုတွေကို စဉ်းစားကြည့်ချင်တယ် ကျွန်မ နိူင်ငံခြားထွက်မယ်ပြင်ဆင်တော့ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုင်းရှိုင်းတဲ့၊ ဗမာလည်းဆန်တဲ့ ကျွန်မအမေက ကျွန်မကို စကားတစ်ခွန်းမှာလိုက်တယ် “သမီး တွဲချင်တဲ့သူနဲ့တွဲ လူမည်း ကပ္ပလီနဲ့တော့ မယူလာပါနဲ့” ဆိုတဲ့စကားပေါ့ တော်ကြာ ငါ့မြေးလေးတွေက ဆံပင်ကောက်ကောက်ကလေးတွေ ဖြစ်နေပါဦးမယ်” ဆိုပြီး ကျွန်မကို မှာလိုက်ပါတယ်

(ကပ္ပလီလို့ သုံးနှုန်းတာဟာ အမှန်တကယ်တော့ လူမျိုးရေးခွဲခြားနှိမ်ချဆက်ဆံရာကျပါတယ် လူဖြူတွေ ကျွန်ပြုခဲ့ကြတဲ့ လူမည်းတွေကို n word နဲ့ ခေါ်ဝေါ်သုံးစွဲသလို မြန်မာပြည်မှာ လူမည်းတွေကို ခေါ်ဝေါ်လေ့ရှိတဲ့ စကားတစ်မျိုးပါပဲ ဒီစကားလုံးဟာ နှိမ်ချရာရောက်လို့ အခုခေတ်မှာတော့ မသုံးစွဲသင့်တော့ဘူးလို့ ကျွန်မ မြင်မိတယ် ဒီနေရာမှာ ပြချင်တာက ကျွန်မအမေလည်း မြန်မာပြည်က သာမန်လူအများစုလိုပဲ လူမည်းတွေကို မြင်တဲ့ပုံကို ထောက်ပြချင်တာပါ)

ကျွန်မ အမေရဲ့ အမှာစကားဟာ အခုပြန်စဉ်းစားကြည့်ရင် ကျွန်မတို့ မြန်မာပြည်က လူအများစုစိတ်ထဲ ကိန်းအောင်းနေတဲ့ လူမည်းဆိုရင် ကြောက်ရွံ့တာ၊ မကောင်းဘူးထင်တာ အစရှိတဲ့ သေးငယ်တဲ့ ရန်လိုမှုတွေကနေအစ လူမည်းဆိုရင် ရွံ့တဲ့အထိ ရှိကြတဲ့ လူမည်းမုန်းတီးမှုစိတ်ဓါတ်တွေကို လှစ်ဟာပြနေတယ်

ကျွန်မ တက္ကသိုလ်တက်တုန်းက ဘာသာစကားဗေဒနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ စာတမ်းပြုစုဖို့အတွက် နယူးယောက်မြို့မှာ နေထိုင်တဲ့ ရွှေ့ပြောင်းမြန်မာတွေနဲ့ တစ်နှစ်လောက် သူတို့ရဲ့ အမေရိကန်မှာ မွေးပြီး ကြီးပြင်းတဲ့ ကလေးတွေရဲ့ ဘာသာစကားလေ့လာသုံးစွဲမှုတွေအကြောင်း သုတေသနလုပ်တဲ့အခါမှာလည်း မသိမသာနဲ့ ကြားခဲ့တဲ့ စကားတွေက မိဘတွေဟာ အမေရိကန်မှာ မွေးပြီး ကြီးတဲ့သူတို့ကလေးတွေကို လူမည်းတွေ ဒါမှမဟုတ် မက်ဆီကန်တွေ၊ ဂွာတီမာလာလူမျိုးတွေ အစရှိတဲ့ အမေရိကန်နိူင်ငံရေးအပြောအဆိုတွေအရ တောင်ပိုင်းကနေ ကျူးကျော်သူတွေ၊ ဆင်းရဲသားတွေ၊ အလုပ်ကြမ်းလုပ်ရသူအမျိုးအနွယ်တွေနဲ့ လက်မထပ်စေချင်ဘူး၊ မြန်မာအချင်းချင်းယူချင်ယူ ဒါမှမဟုတ်ရင် အဖြူနဲ့သာယူစေချင်တယ်လို့ ကျွန်မကို ပြောပြခဲ့တာတွေ နားထောင်ခဲ့ရတယ်

ဒီလို ကိုယ်ရေးကိုယ်တာလို့ အများယူဆကြတဲ့ လက်ထပ်ရေး၊ သမီးရည်းစားချစ်ကြိုက်ရေးမှာ ဘာလို့ ဒီလို မျက်နှာလိုက်မှုတွေ ရှိနေတာလဲ?

အချစ်ဟာ အချစ်သက်သက်ပဲဆိုတဲ့ ဟောပြောချက်တွေဟာ ဟုတ်ရောဟုတ်လို့လား?

မြန်မာပြည်မှာမှမဟုတ်ဘဲ အာရှတိုက်သားတော်တော်များများမှာလည်း ဒီလူမည်းမုန်းတီးရေးဟာ အခုအချိန်ထိ ရှိနေဆဲပဲဖြစ်တယ် လူမည်းဆိုရင် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူလို့ အလိုလိုနေရင်း ထင်တာဟာ ကျွန်မတို့ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးကို လွှမ်းမိုးထားတဲ့ white supremacy လို့ခေါ်တဲ့ လူဖြူကြီးစိုးရေး သဘောတရားတွေကနေ စတာပါပဲ လူဖြူတွေဟာ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့ခေတ် ပြီးသွားသည့်တိုင်အောင် နယ်ချဲ့ခေတ်ကတည်းက သူတို့ ဟောပြောခဲ့ကြတဲ့ “ဒီရိုးရာတွေက ခေတ်နောက်ပြန်ဆွဲနေလို့ ငါတို့က မော်ဒန်ဆန်အောင် လာပြုကျင့်ပေးရတာပါ” ဆိုတဲ့ မှိုင်းလုံးတွေတိုက်ပြီး အာဖရိကတိုက်၊ တောင်အမေရိကတိုက်၊ အာရှတိုက်တွေက ရိုးရာဓလေ့တွေကို ကျူးကျော်ခဲ့ကြရာကနေ အခုချိန်ထိ ကျန်ရှိနေသေးတဲ့ အကြွင်းအကျန်တွေသာ ဖြစ်တယ်

လက်ရှိ ကျွန်မ ကျင်လည်ရာ Burma Studies လို့ခေါ်တဲ့ မြန်မာပြည်အကြောင်းလေ့လာကြတဲ့ အကယ်ဒါးမီးယားနေရာတစ်ခုကို ကျွန်မပြန်သုံးသပ်ချင်တယ် ၂၀၁၆ ခုနှစ်က မြန်မာပြည်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အစည်းအဝေးတစ်ခုတက်ဖြစ်ရင်း အဲ့တုန်းက မြန်မာပြည် အင်းလေးကန်ခရီးသွားလှည့်လည်ရေးတွေအကြောင်း သုတေသနလုပ်နေတဲ့ ပြင်သစ်လူမျိုး ပါရဂူတန်းကျောင်းသားတစ်ယောက်နဲ့ ထမင်းစားဝိုင်းမှာ တစ်ဝိုင်းတည်း ထိုင်ဖြစ်ခဲ့တယ် ညစာစားပွဲဆိုတော့ ကျွန်မ မြန်မာပြည်က အမေချုပ်ပို့ပေးထားတဲ့ ထမီနဲ့ လက်ရှည်ဇာသားအင်္ကျီကို ဝတ်ထားခဲ့တယ် အလ္လာပသလ္လာပပြောရင်း သူက ကျွန်မကို ပြောတယ် “မြန်မာပြည်က မိန်းမတွေရဲ့ ဝတ်စားဆင်ယင်မှုကို သူသဘောကျမိတယ် ပြင်သစ်မိန်းမတွေလို ဖော်လှော်ထားတာမျိုးမဟုတ်ဘူး ဒီလို ဇာသားကို လက်ရှည်ချုပ်ဝတ်ထားသော အသားကို မြင်ရပေမဲ့လည်း အကုန်သေချာမမြင်ရဘူး စမ်းတဝါးဝါးနဲ့ ပိုပြီး စိတ်ဝင်စားစရာဖြစ်နေတယ်” လို့ ကျွန်မကို ပြောခဲ့တယ် အဲ့တုန်းက ကျွန်မ အံ့အားသင့်လွန်းလို့ ဘာ‌ပြန်ပြောရမှန်း ရုတ်တရက်မသိခဲ့ဘူး ဒါပေမဲ့ ဒီစကားဟာ လူဖြူတွေရဲ့ ဟိုးအရင်ခေတ်ကတည်းက ရှိနေတဲ့ လူဖြူမဟုတ်သော လူညို၊ လူမည်းမိန်းမတွေအပေါ် ထားရှိတဲ့၊ မြင်ယောင်တဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာ အရာဝတ္တု object တစ်ခုလို တပ်မက်လာရာကနေ စတယ်လို့ ကျွန်မ အခုတော့ သဘောပေါက်လာတယ် တဏှာနဲ့ တပ်မက်တာတွေ၊ ကိုယ်နဲ့မတူလို့ စိတ်ဝင်စားမိတာတွေကို အချစ်လို့ အလွယ်တကူ ခေါင်းစဉ်တပ်လိုက်ကြတယ်

နောက် Burma Studies ထဲက လူဖြူကျောင်းသားကျောင်းသူတွေ ဆုံတိုင်း သူတို့ကတော့ ဘယ်လို မြန်မာနဲ့ တွဲနေတာ၊ အဲ့သလို တွဲလိုက်ခြင်းအားဖြင့် သူတို့ရဲ့ သုတေသနအတွက်သော်လည်းကောင်း၊ မြန်မာစကား လေ့လာသင်ယူရာမှာသော်လည်းကောင်း ပိုအထောက်အကူဖြစ်သွားတယ်ဆိုတာကို ရယ်စရာသဖွယ် ပြောဆိုလေ့ရှိကြတာကို ကျွန်မ ထပ်ခါ ထပ်ခါကြားရတယ် “မြန်မာစကား သေချာတတ်ချင်လား မြန်မာနဲ့ တွဲလေ” “အဲ့‌တစ်ယောက်က မြန်မာစကားမွှတ်မှာပေါ့ သူ့အရင်ကောင်မလေးတွေအကုန်လုံးက မြန်မာပဲလေ” ဆိုတဲ့ စကားတွေဟာ သေချာစဉ်းစားကြည့်ရင် ချစ်လို့ဆိုပြီး တွဲကြရာကနေလာတာလား? အဲ့ဒီအချစ်လို့ ခေါင်းစဉ်တပ်ထားတဲ့အောက်ကနေ တခြားသော လိုဘပြည့်မှု‌‌တွေအတွက်လား စဉ်းစားစရာဖြစ်လာတယ် နောက်ပြီး ဗမာမိန်းမ/ယောင်္ကျားကို ယူထားခြင်းအားဖြင့် သူတို့ဟာလည်း တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဗမာဖြစ်သွားပြီး ဗမာ့ကိစ္စတွေကို ကျွန်မတို့လို ကိုယ်တွေ့မရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည့်တိုင် စကားတွေ ကိုယ်စားလှယ်လုပ်ပြီး ပြောလို့ရတယ်ဆိုတဲ့ legitimacy တွေကို သုံးလာကြတယ် လွန်ခဲ့သော ၃ နှစ်လောက်က ကျွန်မတို့ တက္ကသိုလ်မှာ အမေရိကန်က မက်ဆီကို ရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူတွေရဲ့ အခက်အခဲတွေအကြောင်းပြောကြတဲ့ စကားဝိုင်းတစ်ဝိုင်းမှာ လူဖြူမိန်းမတစ်ယောက်က သူဟာ မက်ဆီကန်ယောင်္ကျားတစ်ယောက်ကို လက်ထပ်ထားတာမို့ဆိုပြီး မက်ဆီကန်အခက်အခဲတွေကို panel မှာ နေရာဝင်ယူပြီး ပြောဆိုခဲ့ရတာတွေ နားထောင်ခဲ့ရဖူးတယ် (ဒီနေရာမှာ တကယ်တမ်း ဖိနှိပ်ခံရသူတွေရဲ့အသံတွေကို အကျယ်ဖြန့်စေချင်တယ်ဆိုရင် သူတို့အစား မိုက်ကရိုဖုန်းတက်ယူမဲ့အစား သူတို့ကိုသာ မိုက်ကရိုဖုန်းကမ်းလိုက်သင့်တယ်လို့ ကျွန်မကတော့ ယူဆတယ် တကယ်တမ်းက ကူညီပါတယ်ဆိုပြီး နေရာတွေ၊ သယံဇာတတွေကို ဝင်ယူသွားကြဝာာ၊ အဲ့ဒါနဲ့ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းပြုသွားကြတာက များနေတယ်)

ကျွန်မ ပါရဂူတန်းပထမနှစ်က ခင်ခဲ့တဲ့ တိဘက်အကြောင်းလေ့လာတဲ့ အမေရိကန်လူဖြူမိန်းမတစ်ယောက်ဆိုရင်လည်း အိန္နိယကို သွားရင်းနဲ့ တိဘက်ယောင်္ကျားတစ်ယောက်ကို ၃ လလောက်တွဲပြီး လက်ထပ်ယူလာခဲ့တယ် အမေရိကန်ပြန်ရောက်တော့ စာတမ်းရေးနေရင်း တိဘက် အမ်မဒိုဘာသာစကားအကြောင်း စာတမ်းရေးတိုင်း သူ့ယောင်္ကျားကို ဒီစာလုံးပြောပြပါဦး၊ ဟိုစာလုံးပြောပြပါဦး အစရှိသဖြင့် သုတေသန subject တစ်ခုသဖွယ် ဆက်ဆံဝာာကို ကျွန်မ‌ တွေ့ခဲ့ရတယ် သုတေသနခေါင်းစဉ်အောက်ကနေ သူတို့စိတ်ဝင်စားတဲ့ subject ကို ပေါင်းသင်းနေထိုင်လိုက်ခြင်းအားဖြင့် တခြားသူတွေ မသိနိူင်တဲ့၊ ဒီထူးဆန်းလှတဲ့ သတ္တဝါကို စမ်းသပ်ခန်းထဲထည့်ယူလာသလို အနီးကပ်လေ့လာခွင့်ရတယ်ဆိုတဲ့ သဘောပါပဲ

(နောက်တစ်ချက် ဒီနေရာမှာ စာကြွင်းအနေနဲ့ ပြောချင်တာက လူဖြူတွေ ဒီလိုမျိုး လူမည်း၊ လူညိုတွေနဲ့ ချစ်ကြိုက်တဲ့နေရာမှာလည်း များသောအားဖြင့် native ဆန်ပါတယ်ဆိုတဲ့သူတွေကို မြို့ကြီးပြကြီးက မော်ဒန်သူတွေထက် ပိုသဘောကျတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ပဲ ကျွန်မတို့ ကြားလေ့ရှိတဲ့ အသားညိုတာကို မြို့ကြီးပြကြီးကသူတွေက မကြိုက်ကြပေမဲ့ ဘိုတွေက ညိုတာလေးမှ ကြိုက်တာဆိုတဲ့ စကားလုံးအရ အဖြူတွေဟာ ထူးဆန်းလှတဲ့ သတ္တဝါဆိုတဲ့ အမြင်အရ သူတို့ ချစ်ခင်ပေါင်းသင်းပါမယ်ဆိုတဲ့သူဟာလည်း native ပိုဆန်လေလေ ပိုကြိုက်လေဆိုတဲ့ သဘာဝဟာ ချစ်ခင်ပေါင်းသင်းရေးတွေမှာ လူတစ်ယောက်ကို လူတစ်ယောက်က သူ့ရဲ့ အတွေးအခေါ်၊ အယူအဆ၊ သူ့ရဲ့ လူသားဆန်မှုကို ချစ်ခင်လို့ ပေါင်းသင်းတာမျိုးမဟုတ်ဘဲ သူတို့ လိုချင်တဲ့ exoticize (အထူးအဆန်းသတ္တဝါသဖွယ်) လုပ်ထားတဲ့ စည်းဘောင်ထဲဝင်တဲ့သူမျိုးကိုသာ တွဲချင်ကြောင်းဆန္ဒတွေကို လှစ်ဟာပြနေပြန်တယ် ဒီလူဖြူနဲ့ ‌ချစ်ကြိုက်ရေးမှာ တွေ့ရတဲ့ သူတို့နဲ့ တွဲမဲ့ native တစ်ယောက်ဟာ သူတို့တွေနဲ့ ရင်ဘောင်တန်းပြီး စဉ်းစားဆင်ခြင်မှုတွေ လုပ်လို့ မရဘူး အဲ့လိုလုပ်နိူင်ရင်လည်း စိတ်မဝင်စားဘူးဆိုတဲ့ ပါဝါရွေ့လျားမှုတွေဟာ heteronormative ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးတွေမှာ တွေ့ရလေ့ရှိတဲ့ မိန်းမဆိုတာ အိမ်အလုပ်၊ မီးဖိုချောင်အလုပ်သာ လုပ်ရုံပဲ၊ ယောင်္ကျားက အိမ်ထောင်ဦးစီးဆိုတဲ့ အယူအဆတွေနဲ့ သွားပြီး မျဉ်းပြိုင်ကျနေပြန်တယ်

အဲ့ဒီလို ပေါင်းသင်းဆက်ဆံမှုမျိုးကို အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် လိုက်စားရတဲ့ လူဖြူမဟုတ်သူတွေရဲ့ အကြောင်းရင်းတွေကိုလည်း တစ်ဘက်ကတော့ စာနာကြည့်လို့ ရပါတယ် ဥပမာ – လွန်ခဲ့သော ၅ နှစ်က ကျွန်မ ကမ္ဘောဒီးယားက စားသောက်ဆိုင်တစ်ဆိုင်မှာ တွေ့ခဲ့တဲ့၊ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ ခမာလူမျိုး တစ်ခုလပ်ကလေးအမေတစ်ယောက်က ကျွန်မကို ပြောပြတယ် သူ လက်ရှိ ကနေဒါက လူဖြူအဘိုးကြီးတစ်ယောက်နဲ့ တွဲနေတယ် အဘိုးကြီးက ပိုက်ဆံပုံမှန်ပို့ပေးတယ် တစ်နေ့နေ့ ကနေဒါခေါ်ချင်လည်း ခေါ်မယ်ပေါ့ သူဒီလိုတွဲနေတာ သူ့သမီးလေးရှေ့ရေးအတွက်ဖြစ်တယ်ဆိုတာ ကျွန်မကို ပြောပြတယ် အဲ့တော့ အချစ်ဆိုတာ ဟိုဘက်ရော ဒီဘက်ရော ဘက်ပေါင်းစုံက အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ကိုယ့်အတွက်ကိုယ် ကိုယ်လိုချင်တာနဲ့ အဆင်ပြေနေသေးလို့ အတူရှိနေကြတာမျိုးကို ဆိုလိုသလား ကျွန်မ စဉ်းစားမိတယ် လူဖြူကြီးစိုးရေးဝါဒရှိ‌နေသေးသရွေ့ အဲ့ဒီအပေါ်ကို လိုက်ပြီး ကိုယ့်ဘဝတိုးတက်ရာ တိုးတက်ကြောင်း လိုက်စားကြတဲ့သူတွေလည်း ရှိနေဦးမှာပဲလေ)

ကျွန်မ ကောက်ချက်ချတာကတော့ အချစ်တွေမှာ မကင်းတဲ့ ပါဝါရွေ့လျားမှုတွေကို ဘယ်လောက်ထိ ထည့်စဉ်းစားကြမလဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းပဲ လူဖြူနဲ့မှ မဟုတ်ဘဲ အချစ်ဆက်ဆံရေးတိုင်းမှာ ပါဝါရွေ့လျားမှုတွေ ရှိနေတယ် heteronormative (ယောင်္ကျား မိန်းမ) ချစ်ကြိုက်ရေးတွေမှာလည်း လူမျိုးချင်း၊ ဘာသာချင်းတူနေရင်တောင်မှ ဖိုသဘောတရား၊ လူတန်းစားအနိမ့်အမြင့်၊ အသက်အရွယ် အစရှိတဲ့ ပါဝါရွေ့လျားမှုတွေ ရှိနေသေးတာပဲ လူမျိုးခြားနဲ့ ချစ်ကြိုက်ခြင်းနောက်က ပါဝါရွေ့လျားမှုတွေသာမက ၂၀၁၅ ခုနှစ်က မြန်မာပြည်က မဘသဘုန်းကြီးတွေ တင်သွင်းတဲ့ မျိုးစောင့်ဥပဒေလိုမျိုးပဲ တစ်ကိုယ်ရေး ပုဂ္ဂိုလ်ရေးကိစ္စလို့ သတ်မှတ်ထားကြတဲ့ အိပ်ခန်းထဲကအိမ်ထောင်ရေးဟာ နိူင်ငံတော် လူမျိုးမျိုးဆက်ပွားရေးနဲ့ တိုက်ရိုက်ဆက်စပ်ပတ်သက်နေပြန်တာကို မျက်ဝါးထင်ထင် တွေ့ရတယ်

အဲ့တော့ သေချာစဉ်းစားကြည့်ရင် ချစ်တယ်လို့ ဆိုတာဟာ အချစ်သက်သက်ပဲလား အချစ်ရဲ့အ‌နောက်မှာ၊ အရှေ့မှာ၊ အချစ်အလယ်ခေါင်တည့်တည့်ကြီးထဲမှာ တခြားဘာတွေ ပါနေသေးလဲ? ဒါကို ချစ်လို့ပါလို့ ခေါင်းစဉ်တပ်လိုက်ပြီး ဒီ ပါဝါကစားမှုတွေကို ကျွန်မတို့ မျက်စိအောက်ကနေ ဘယ်လို ဖျောက်ဖျက်ပစ်လိုက်ကြသလဲ?

ကျွန်မအမြင်အရတော့ ဘယ်နေရာမှာမှ ဖြူစင်ပါတယ်ဆိုတဲ့၊ ရိုးသားပါတယ်ဆိုတဲ့ အချစ်ဆိုတာ ရှိမနေဘူး စိတ်ခံစားချက်တွေတိုင်းဟာ လူ့အပေါင်းအသင်းအဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ လှုံ့ဆော်မှုတွေကနေ တန်ပြန်ထင်ဟပ်နေတဲ့အရာတွေလို့ ယူဆတဲ့သူတစ်ယောက်အနေနဲ့ အချစ်စစ်အချစ်မှန်ပါလို့ ကြားရင်ကို အော်ဟစ်ပြီး ရယ်ချင်မိတယ် ၅၂၈ လို့ပြောကြတဲ့ မိဘ သားသမီးချစ်ခင်ရေးတွေမှာရော ငါမိဘမို့လို့ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်အောက်ကနေ အချစ်တွေဟာ ဘယ်လိုအကြမ်းဖက်မှုတွေ ဖြစ်သွားသလဲ? လူ့ဘောင်စနစ်တွေရဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေအရ မိဘမဖြစ်ချင်လည်း ဖြစ်လိုက်ရတဲ့ သူတွေအဖို့ ဝမ်းနဲ့ လွယ်မွေးထားလို့ အလိုအလျောက်ချစ်ရမယ်ဆိုတဲ့ အဆိုတွေကြားထဲမှာ နစ်မွန်းသွားကြရတာ၊ လူအချင်းချင်း မိသားစုခေါင်းစဉ်အောက်ကနေ ညှင်းပန်းနှိပ်စက်မှုတွေ ဖြစ်တာတွေကိုရော ကျွန်မတို့ အချစ်ရဲ့သဘာဝ‌တွေလို့ပဲ သတ်မှတ်ကြမလား?

ကျွန်မရဲ့အချစ်ဋီကာကိုတော့ လူမည်းပညာရှင် စာရေးသူ ဘယ်လ်ဟွတ်ခ်ရဲ့ ၁၉၉၉ ခုနှစ်ထုတ် “အချစ်အကြောင်းအစုံအလင်” ဆိုတဲ့ စာအုပ်ထဲက စာသားတစ်ချို့နဲ့ အဆုံးသတ်ချင်တယ်

“Understanding knowledge as an essential element of love is vital because we are bombarded daily with messages that tell us love is about mystery, about that which cannot be known. We see movies in which people are represented as being in love who never talk with one another, who fall into bed without ever discussing their bodies, their sexual needs, their likes and dislikes. Indeed, the message is received from the mass media is that knowledge makes love less compelling; that it is ignorance that gives love its erotic and transgressive edge. These messages are brought to us by profiteering producers who have no clue about the art of loving, who substitute their mystified visions because they do not really know how to genuinely portray loving interaction.”

“အချစ်ရဲ့ အဓိကမပါမဖြစ်အရာတစ်ခုဟာ သိမှုဆိုတာဆိုတာကို သဘောပေါက်ဖို့ အရမ်းအရေးကြီးတယ် ဘာလို့လဲဆိုတော့ နေ့တိုင်း ငါတို့ကို အချစ်ဆိုတာ ဆန်းကြယ်တယ်၊ သေချာသိလို့မရတဲ့အရာတစ်ခုလို့ ပြောနေကြတဲ့စကားတွေနဲ့ပဲ ကြုံနေရလို့ပဲ ရုပ်ရှင်တွေထဲမှာ တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက်ချစ်ပါတယ်ဆိုတဲ့သူတွေက အချင်းချင်း စကားတောင် သေချာမပြောကြတာကို ငါတို့ တွေ့ရတယ် ကိုယ့်ရဲ့ ခန္ဓာကိုယ်၊ ကိုယ့်လိင်ဆက်ဆံမှုအတွက် ဘာတွေလိုအပ်လဲ၊ ဘာကြိုက်လဲ၊ ဘာမကြိုက်ဘူးလဲဆိုတာတောင် မဆွေးနွေးကြဘဲ အတူတူအိပ်လိုက်ကြတာတွေ တွေ့ရတယ် ဒီလို မီဒီယာတွေကနေ ထဲထဲဝင်ဝင်သိမှုတွေဟာ အချစ်ဆိုတာကို ပိုပြီး စိတ်ဝင်စားစရာမကောင်းတော့အောင် လုပ်ပေးတယ်ဆိုတဲ့ မက်ဆေ့တွေကို ပေးနေတယ် လျစ်လျှူရှုမှုတွေဟာ အချစ်ကို သူ့ရဲ့ ဆန်းကြယ်တဲ့ တန်ခိုးတွေ၊ အီရောတစ်လို့ ခေါ်တဲ့ စိတ်ကို လှုံ့ဆော်ထကြွမှုပေးတဲ့ တန်ခိုးတွေ ရှိနေအောင် လုပ်ထားပေးတယ် တကယ်တော့ ဒီမက်ဆေ့တွေဟာ ချစ်တတ်ခြင်းအနုပညာကို လားလားမျှမသိတဲ့၊ အမြတ်ထုတ်ဖို့သာကြံနေတဲ့သူတွေက တီထွင်လိုက်တဲ့ အချစ်ရဲ့ ဆန်းကြယ်မှုသာ ဖြစ်တယ် ဘာလို့လဲဆိုတော့ အချစ်ဆိုတာ၊ ချစ်ခြင်းနဲ့ ဆက်ဆံတဲ့ ပေါင်းသင်းမှုတွေဟာ ဘယ်လိုလဲဆိုတာ သူတို့ကိုယ်တိုင် ဘယ်လို စစ်စစ်မှန်မှန် ပြသရမလဲဆိုတာ မသိကြလို့ပဲ”

ဘယ်လ်ဟွတ်ခ် ဆိုလိုချင်တာကတော့ ကျွန်မအထက်ကပြောခဲ့သလိုပဲ အချစ်ဆိုတာကို ကျွန်မတို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေထဲမှာ ဆန်းကြယ်တယ်၊ လက်ဆုပ်လက်ကိုင်ပြလို့မရဘူးလို့ ယူဆကျင့်ကြံရာနောက်က မြေမြှုပ်ခံထားရတဲ့ တကယ်တမ်းရှိနေတဲ့ ချစ်ခြင်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့၊ ချစ်ခြင်းကို အခြေခံတဲ့ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးတွေရဲ့ အရေးကြီးမှုတွေကို ထောက်ပြသွားတာပါပဲ တကယ်တမ်း အချင်းချင်းကြားက ကြင်နာမှုတွေ ဖြစ်ပေါ်လာဖို့ လိုအပ်နေတဲ့ အချင်းချင်းသိမှုတွေကို ကျွန်မတို့ လက်လွတ်စပယ် ချောင်ထိုးထားလိုက်ကြတာတွေကို ထောက်ပြထားတယ် သမီးရည်းစားပဲ၊ မိဘပဲ၊ ကလေးပဲလို့ဆိုပြီး ချစ်တဲ့သူတွေနဲ့ ပိုမိုရင်းနှီးကြရမဲ့အစား အချစ်ခေါင်းစဉ်အောက်မှာ အလှမ်းတွေဝေးနေကြသေးတာကို ဟွတ်ခ်က ထောက်ပြသွားတယ် စနစ်တွေ၊ နိူင်ငံရေးတွေ၊ အရင်းရှင်စနစ်တွေ၊ ဖိုဝါဒတွေ၊ လူတန်းစားပြဿနာတွေ၊ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုတွေနဲ့ လုံးလုံးမှ မဆိုင်ဘဲ ဒီတိုင်း ချစ်ချင်လို့ ချစ်ဝာာဆိုတဲ့ အယူအဆတွေနောက်က ဘာလို့ ချစ်တာလဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းရဲ့အဖြေဟာ အခန်းထဲမှာ အလုံးလိုက် အကောင်လိုက်ရှိနေတဲ့ ဆင်တစ်ကောင်လိုပဲ လက်နဲ့ ထိတွေ့နေပေမဲ့ မျက်စိတွေက မမြင်ချင်ယောင်ဆောင်ထားကြတဲ့ အချစ်ရဲ့ သဘောတရားတွေကို ကျွန်မကတော့ ခဏတာဖြစ်ဖြစ် ပိတ်ကားလှစ်ပြီး တစ်လုံးတစ်ခဲတည်း ရှုစားကြည့်ချင်တယ် ချစ်တယ်ဆိုတဲ့ စကားလုံး‌နောက်က ဘယ်လိုချစ်တာလဲဆိုတဲ့‌မေးခွန်းကို အသက်ရှင်နေသေးသရွေ့ အဖြေထုတ်ရုံသက်သက်သာမဟုတ်ဘဲ နှစ်ရှည်လများစီးမျောခံစားသက်ဝင်တတ်တဲ့ ချစ်သူမျိုး ကျွန်မ ဖြစ်ချင်တယ်

ပုံ – တိုက်ခန်းတစ်ခန်းတွင် သူငယ်ချင်းများ ထမင်းလက်ဆုံစားရန် အတူတကွပြင်ဆင်လှီးချွတ်ချက်ပြုတ်နေကြစဉ်

ဘယ်လ်ဟွတ်ခ်ရဲ့ “အချစ်အကြောင်းအစုံအလင်” All About Love စာအုပ် အစအဆုံး pdf

တပ်ဖျက်သိမ်းရေး – အဘောလစ်အဆိုလား?

လွန်ခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းထဲမှာ သီဟဝင့်အောင်နဲ့ ထက်မင်းလွင်တို့ ရေးသားထားတဲ့ “ဘာလက်နက်ကိုင်စစ်တပ်မှ မရှိတဲ့ မြန်မာပြည်ကို မျှော်ရည်မှန်းချိန် တန်ပြီ” ဆိုတဲ့ ဆောင်းပါးတစ်ပုဒ်ကို ဖတ်လိုက်ရပါတယ် (မူရင်းကိုတော့ Review of Democracy blog မှာ အင်္ဂလိပ်လို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး သီဟဝင့်အောင်ရဲ့ Medium blog ကနေ မြန်မာလိုပြန်ထားတာရှိတဲ့အတွက် မြန်မာပြန်ကိုပဲ ကျွန်မ အဓိကထားသုံးသပ်သွားပါမယ်)

ပထမဆုံး မြန်မာပြည် နိူင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်းထဲမှာ Abolition ဆိုပြီး ပိုင်ပိုင်နိူင်နိူင် သုံးထားတာ၊ စစ်အစိုးရကိုသာမက လက်နက်ကိုင်စစ်တပ်ပေါင်းစုံကို abolish လုပ်ရမယ်ဆိုပြီး တိတိလင်းလင်းဆိုထားတဲ့ စာရေးသူနှစ်ယောက်ရဲ့ အာဘော်ကို abolitionist တစ်ယောက်အနေနဲ့ ကျွန်မ သဘောကျမိတယ်ဆိုတာ စကားချပ်ခံချင်တယ် နိူင်ငံရေးနဲ့ပတ်သက်လာရင် ဝင်ရိုးစွန်းနှစ်ခြမ်း (စစ်တပ်ထောက်ခံသူနဲ့ NUG/PDF ထောက်ခံသူ) ကြားမှာပဲ တစ်ခုခုကို ရွေးချယ်ကြရတဲ့၊ ရွေးချယ်နေကြတဲ့ခေတ်မှာ ဒီလိုမျိုး တပ်ဆိုရင် ဘယ်တပ်ကိုမဆို ဖြုတ်ချရမယ်လို့ ဆိုတာဟာ တော်ရုံတန်ရုံအများကြိုက်တဲ့စကားမဟုတ်ဘူးဆိုတာ ကျွန်မ သိနေတဲ့အတွက် စာရေးသူနှစ်ယောက် ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် ချရေးထားတာကို abolitionist သဘောတရားတွေကို လက်ခံကျင့်သုံးချင်တဲ့သူတစ်ယောက်အနေနဲ့ သဘောကျတယ်လို့ အရင်ဆိုပါရစေ

ဒီလို စကားပလ္လင်ခံပြီးတော့ ကျွန်မ စာရေးသူနှစ်ယောက်ရဲ့ ဆောင်းပါးကို သေချာသုံးသပ်ကြည့်ချင်ပါတယ် အသေးစိတ်အာဘော်တွေကို မသုံးသပ်ခင် ယေဘုယျအနေနဲ့ abolition ကို မြန်မာမှုပြန်ထားပုံကို ကျွန်မ အရင် စဉ်းစားကြည့်ချင်တယ် သီဟဝင့်အောင်ရဲ့ မြန်မာပြန်မှာတော့ abolition ကို “ဖျက်သိမ်းရေး” (စစ်တပ်ဖျက်သိမ်းရေး)လို့ သုံးထားတာ တွေ့ရပါတယ် ဒါက ကျွန်မအတွက် စိတ်ဝင်စားစရာပါပဲ abolition ကို ကျွန်မအရင်ရေးခဲ့တဲ့ စာတွေအရသော်လည်းကောင်း၊ ပြီးခဲ့တဲ့လတွေထဲက abolition အကြောင်းဖတ်ခဲ့ကြတဲ့ စာတွေထဲမှာရော၊ စီမုန်းမာဂ်စာလင်းရဲ့ ဆောင်းပါးကို ဘာသာပြန်ထားတာမှာရော “စနစ်များကို ဖြိုချဖျက်ဆီးခြင်း” လို့ ကျွန်မ ဘာသာပြန်ခဲ့ပါတယ် ဒါကတော့ ကျွန်မအမြင်အရ abolition ဟာ စစ်တပ်ဆိုတဲ့ အဆောက်အအုံတစ်ခု၊ infrastructure တစ်ခုကိုပဲ ဖျက်ဆီးဖို့ ဆိုလိုတာမဟုတ်ဘဲ စစ်တပ်နဲ့တကွ တခြားသော ချိတ်ဆက်နေတဲ့၊ အချင်းချင်း ထောက်ပံ့ပေးနေတဲ့ ထောင်၊ ရဲအစရှိတဲ့ စနစ်တွေကနေမှတဆင့် လူမှုရေးနဲ့ ရိုးရာဓလေ့စနစ်တွေ ဖြစ်တဲ့ မဟာဖိုဝါဒ၊ အထက်အောက်ဝါဒ အစရှိတာတွေကိုပါ ဖြိုချခြင်းကို ဆိုလိုတယ်လို့ ကျွန်မ ယူဆလို့ပါပဲ သို့ပေသိ ထားပါတော့ အင်္ဂလိပ်စာလုံးတွေနဲ့ အင်မတန်ကျယ်ပြန့်တဲ့ သီအိုရီအတွေးအခေါ် concept တွေကို မြန်မာမှုပြုတဲ့အခါ စံစကားလုံးပြုဖို့ကတော့ ခက်နေသေးတာပါပဲ (စံလည်း ပြုစရာလိုချင်မှ လိုပါမယ် ဥပမာ – ဖီမီနင့်ဇင်ကိုပဲ ကြည့်ပါ ဖမ်မန်နင့်လို့ သုံးတဲ့သူရှိသလို အမျိုးသမီးဝါဒလို့ သုံးကြတဲ့သူတွေလည်း အခုထိရှိနေသေးတုန်းပါပဲ) အဓိက စကားအခေါ်အဝေါ်တွေကို စံပြုတာထက် ဒီလို အင်္ဂလိပ်ဝေါဟာရ concept တွေကို မြန်မာမှုပြုတဲ့အခါ ဘယ်လိုအဓိပ္ပါယ်တွေကို သုံးတဲ့သူက ဖော်ကျူးချင်တာလဲဆိုတာက ပိုစိတ်ဝင်စားစရာပါ

(အင်္ဂလိပ်စာလုံးလို့ ပြောလို့ အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်ပြင်းထန်သူတွေက ဒီကိုလိုနှိုက်ဇေးရှင်းတို့၊ ဖီမီနင့်ဇင်တို့၊ အခု အဘောလစ်ရှင်းနစ်ဇင်တို့တွေ အကုန်လုံးဟာ အနောက်နိူင်ငံတင်သွင်းကုန်တွေပဲဆိုပြီး ဝါးလုံးရှည်နဲ့ သိမ်းကြုံးပြီး ပုတ်ခတ်ကောင်း ပုတ်ခတ်ကြပါဦးမယ် အနောက်လို့ပြောတိုင်းလည်း လူဖြူအနောက်ကိုပဲ ဘိုးတော်ခေါ်နေတာ မဟုတ်ကြောင်း၊ အနောက်သည်လည်း အရှေ့လိုမျိုးပဲ တစ်ပြေးညီ ခေတ်မီတိုး‌တက်နေတာမဟုတ်ကြောင်း သတ်သတ် ရေးချင်ပါသေးတယ် အနောက်တင်သွင်းဆိုပြီး xenophobic လို့ ခေါ်တဲ့ အပြင်မုန်းတဲ့စိတ်ဓါတ်တွေကို အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်နဲ့ ရောသမမွှေထားတဲ့ ဝေဖန်ချက်တွေကတော့ ကျွန်မအတွက် ခြေခြေမြစ်မြစ်ရှိမနေဘူးဆိုတာ စကားချပ်ခံပါရစေ)

အဲ့ဒီတော့ ပြန်ကောက်ရရင် စာရေးသူနှစ်ယောက်အနေနဲ့ အဘောလစ်ရှင်းကို ဆိုလိုတဲ့နေရာမှာ ဘယ်လိုအဘောလစ်ရှင်းမျိုးကို ဆိုလိုချင်တာလဲဆိုတာ ကျွန်မ စာဖတ်ရင်း မသဲမကွဲဖြစ်မိတယ် စစ်တပ်ကိုဖျက်သိမ်းရမယ်ဆိုတဲ့ အဘောလစ်ရှင်းအယူအဆကို လက်ခံသလို လက်နက်ကိုင်တပ်၊ ဖက်ဒရယ်တပ်တွေအကုန်လုံးကို ဖျက်သိမ်းရမယ်ဆိုတာကိုလည်း အဘောလစ်ရှင်းနစ်အမြင်နဲ့ ကျွန်မ လက်ခံနိူင်ပါတယ် ဒါပေမဲ့ ဘယ်လိုမျိူးပုံစံနဲ့ ဒီတပ်တွေကို ဖျက်သိမ်းစေချင်သလဲ၊ ဖျက်သိမ်းကြမလဲဆိုတဲ့နေရာမှာတော့ ကျွန်မ နားလည်မှု လစ်ဟင်းသွားတယ်

စစ်တပ်ကို ဖျက်သိမ်းရမယ်ဆိုတဲ့နေရာမှာ စာရေးသူနှစ်ယောက်က ဒီလိုမျိုး ရေးထားပါတယ်

“ယနေ့ကာလ တော်လှန်ရေးနဲ့ ဦးဆောင်နေအဖွဲ့အစည်းတွေက စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို အဆုံးသတ်ပြီး ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ် တည်ဆောက်ရန် မျှော်မှန်းထားကြောင်း အကြိမ်ကြိမ် ကြေညာပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် နိုင်ငံရေးမှာ စစ်တပ်ရဲ့ လွှမ်းမိုးစွက်ဖက်မှုကို အဆုံးသတ်ဖို့နဲ့ ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဆိုတဲ့ ကြီးကျယ်တဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေ အောင်မြင်ဖို့ရန်မှာ လူမျိုးအုပ်စု-သွေးသားတော်စပ်မှုအပေါ်အခြေခံတဲ့ အမျိုးသားရေးဝါဒနဲ့ ဒီဝါဒကနေ ပေါက်ဖွားလာတဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေအားလုံးကို ဖျက်သိမ်းပစ်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနေရာမှာ လက်ရှိမြန်မာစစ်တပ်/ဗမာစစ်တပ်ကို အခု ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) လို့ခေါ်တဲ့ တပ်ဖွဲ့တွေ၊ ဒါမှမဟုတ် အနာဂတ်မှာ PDF တွေနဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ EAO တွေ ပေါင်းစည်းပြီး ဖွဲ့စည်းမယ်ဆိုတဲ့ ဖက်ဒရယ်အာမီနဲ့ အစားထိုး ပြောင်းလဲပစ်လိုက်ရမယ်လို့ ဆိုလိုတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒီနေ့ မြန်မာပြည်လို့ ခေါ်တဲ့ ဒေသမှာ အမျိုးသားစစ်တပ်၊ ဘာစစ်တပ်၊ ဘာလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့မှ မထားတော့ဘဲ လက်နက်ကိုင်တပ်အားလုံး ဖျက်သိမ်းပစ်ဖို့ကို ဆိုလိုတာ ဖြစ်ပါတယ်။”

ဒီအာဘော်ဟာ ကျွန်မအတွက် စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းပါတယ် ဘာလို့လဲဆိုတော့ စာရေးသူတွေအနေနဲ့ တပ်ဆိုတဲ့အယူအဆအမူအကျင့်ကို ဖျက်သိမ်းဖို့ဆိုတဲ့နေရာမှာ “လူမျိုးအုပ်စု-သွေးသားတော်စပ်မှုအပေါ်အခြေခံတဲ့ အမျိုးသားရေးဝါဒနဲ့ ဒီဝါဒကနေ ပေါက်ဖွားလာတဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေအားလုံး” ကို ဖျက်သိမ်းပစ်ရမယ်လို့ ဆိုထားပါတယ် ဒီအဆိုကို ကျွန်မ အနုစိတ်ပြီး စဉ်းစားကြည့်ချင်တယ် တစ်လောက ကျွန်မ ဘာသာပြန်ခဲ့တဲ့ မာဂ်စာလင်းရဲ့ ဆောင်းပါးအောက်မှာ ရေးခဲ့တဲ့ မှတ်ချက်တွေထဲကလိုပဲ ကျွန်မတို့ကို ဖိနှိပ်ထားတဲ့ စနစ်တွေကို ဖြိုချဖျက်ဆီးဖို့ဆိုတာ ကျွန်မတို့ ခန္ဓာနဲ့စိတ်တွေဟာ ဖိနှိပ်ခံထားရပါတယ်ဆိုတာကို မိမိကိုယ်ကို သတိမူမိရာကနေ စရမယ်ဆိုတာကို ပြန်သတိရမိတယ် အဲ့ဒီလိုဆိုရင် လူမျိုးစုစစ်တပ်‌တွေကို ဖျက်သိမ်းဖို့ဆိုတာ အဲ့ဒီ လူမျိုးစုဖြစ်တည်မှု၊ လူမျိုး‌စုတွေအပေါ်အခြေခံထားတဲ့ နိူင်ငံရေးဝါဒတွေ (ရိုးရာဓလေ့ထုံးစံတွေပါ အပါအဝင်)ဟာ အဲ့ဒီလူမျိုးစုတွေကို ပြန်ပြီး ဖိနှိပ်ထားတယ်ဆိုတဲ့ ပထမအချက်ကို အရင် သဘောပေါက်ရမယ်လို့ ကျွန်မ တွေးမိတယ်

ဒါဟာ တစ်နည်းပြောရရင် identity politics တွေကို ဆိုလိုတာပါပဲ ကချင်၊ ကရင်၊ မွတ်စလင်၊ မိန်းမအစရှိတဲ့ ဖြစ်တည်မှုတွေကို အခြေခံပြီး စစ်တပ်စနစ်ကို ကျင့်သုံးလာရင် အဲ့ဒီစစ်တပ်စနစ်ကို ဖျက်သိမ်းဖို့ဆိုတာ အဲ့ဒီဖြစ်တည်မှုတွေကိုပါ ခဝါချဖျက်သိမ်းဖို့ လိုလာတာပါပဲ ဖြစ်တည်မှုလေဘယ်တွေကို အရင်မဖျက်သိမ်းဘဲ အဲ့ဒီနောက်က ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ တပ်စနစ်၊ ထောင်စနစ်၊ ရဲစနစ်ဆိုတာကို ဖျက်သိမ်းဖို့က ကျွန်မအမြင်မှာ ခက်ပါတယ် စာရေးသူနှစ်ယောက်အနေနဲ့ရော အဲ့ဒီအချက်ကို စဉ်းစားမိကြသလား ကျွန်မ စိတ်ဝင်စားမိတယ် စဉ်းစားမိရင် မိမိရဲ့ ဖြစ်တည်မှုလေဘယ်တွေကို ဘယ်လိုဖျက်သိမ်းဖို့ စဉ်းစားမိသလဲဆိုတာ ကျွန်မ သိချင်မိတယ် ဒါက ဝေဖန်တယ်ဆိုတာထက် စဉ်းစားတွေးခေါ်မှုပိုင်းဆိုင်ရာ နှီးနှောကြည့်ချင်တာပါပဲ

ဘာလို့လဲဆိုတော့ ဖြစ်တည်မှုတွေကို အခြေခံပြီး ရုန်းကန်ကြမှုတွေ၊ အခွဲခြားခံရမှုတွေဟာ တော်‌ရုံတန်ရုံအကုန်လုံး မေ့ပျောက်လိုက်ကြဖို့ မလွယ်ပါဘူး ဘယ်လောက်ပဲ မိန်းမဖြစ်တည်မှုကို မေ့ပျောက်ပြီး ယောင်္ကျား၊ မိန်းမ တန်းတူသဖွယ်နေကြပါလားလို့ ပြောရတာလွယ်ပေမဲ့ ဂျန်ဒါတန်းတူအခွင့်အရေးရှိပါတယ်ဆိုတဲ့ နေရာတွေမှာတောင် ဂျန်ဒါအခြေပြု ဖိနှိပ်မှုတွေ ရှိနေသေးသလို လူမျိုးစုစစ်တပ်တွေလည်း ဗမာစစ်တပ်က ဖိနှိပ်တိုက်ခိုက်နေသေးသရွေ့ တပ်ကို ဖျက်သိမ်းပြီး နေကြပါလား ပြောရတာ ခက်ပါတယ် ဒီလိုပြောလို့ ကျွန်မက တပ်စနစ်ကို လူမျိုးစုတွေမို့လို့ အားပေး‌အားမြှောက်ပြုနေတာမဟုတ်ပါဘူး လူမျိုးစုတပ်တွေထဲမှာကိုက ဖြိုချရမဲ့၊ ပြဿနာတွေရှိနေတဲ့ အထက်အောက်စနစ်တွေ၊ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှုတွေရှိနေသေးဆဲဆိုတာ သိပါတယ် ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာ ကျွန်မထောက်ပြချင်တာက စာရေးသူနှစ်ယောက်ရဲ့ တပ်စနစ်ကို ဖျက်သိမ်းဆိုတဲ့ အာဘော်ဟာ သွားနိူင်ရင် သွားသင့်သလောက်နဲ့ စာဖတ်သူတွေအတွက် လစ်ဟင်းသွားတယ်ဆိုတာပါပဲ အဘောလစ်ရှင်းနစ်အမူအကျင့်ကို လက်ခံကျင့်သုံးချင်တဲ့သူတစ်ယောက်အနေနဲ့ ကျွန်မအတွက်ကတော့ စိတ်ကူးယဉ်ပုံဖော်မှုဟာ အဖြေပါပဲ ဒါကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက အဘောလစ်ရှင်းနစ်သမားတွေကလည်း ထပ်ခါတလဲလဲ ရေးထားကြပါတယ် အထက်က ပြောသလို မိမိကိုယ်ကိုယ်ရဲ့ ဖြစ်တည်မှုကို ဖြိုချဖျက်ဆီးဖို့ဆိုတာ မိမိဟာ လက်ရှိဖြစ်နေတာထက် ဘာရော ဖြစ်နိူင်ဦးမလဲဆိုတာကို မြင်ယောင်တတ်ဖို့ အခွင့်အရေး၊ စိတ်ခန္ဓာ သယံဇာတတွေ လိုတယ် ဒီအလေ့အကျင့်ဟာလည်း အခုရေတွင်းတူး အခုရေကြည်သောက်လို့ရတဲ့ အလေ့အကျင့် မဟုတ်တော့ ခက်တယ် နောက်ပြီး စိတ်ကူးယဉ်ပါဆိုတဲ့ စကားဟာ ကျွန်မအတွေ့အကြုံအရ ဖိုဆန်တဲ့ (ဒီနေရာမှာ ယောင်္ကျားဖြစ်နေမှ ဖိုဆန်တာ မဟုတ်ပါဘူး) နိူင်ငံ‌ရေးသမား၊ ပညာရှင်တွေအတွက် အင်မတန်မှ ပြောရခက်တဲ့ စကားလုံးတစ်လုံးပဲ စာရေးသူနှစ်ယောက်ရော စိတ်ကူးယဉ်ပုံဖော်ပါလို့ ပြောရတာ ခက်နေကြသ/မလား ကျွန်မ စိတ်ဝင်စားမိတယ် (ဆောင်းပါးထဲမှာတော့ ဖက်ဒရယ်အာမီကြီး ထောင်လိုက်မဟဲ့လို့ စိတ်ကူးယဉ်ကြတာတွေကိုတော့ ဝေဖန်ထားတာ ဖတ်ရပါတယ်)

(စိတ်ဝင်စားစရာက စာ‌ရေးသူနှစ်ယောက်က အဘောလစ်ရှင်းအကြောင်း ရေးသွားပေမဲ့ ဘယ်အဘောလစ်ရှင်း စာရေးသူတွေရဲ့ အတွေးအခေါ် အရေးအသားတွေကိုမှ မကိုးကားထားတာပါပဲ blog စာလုံးရေအကန့်အသတ်ကြောင့်ပဲလားတော့ မပြောတတ်ပါ ဒါပေမဲ့ အဲ့ဒီလို အဘောလစ်ရှင်းနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပညာရှင်တွေ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ ဖြစ်တဲ့ အန်ဂျလာဒေးဗစ်တို့၊ မာရီယန် ကာဗာတို့၊ ဒင်းစပိတ်တို့ရဲ့ စာတွေ၊ အတွေးအခေါ်ကို မကိုးကားထားတော့ အဘောလစ်ရှင်းနဲ့ စိမ်းတဲ့သူတွေအတွက် ဒီအာဘော်ဟာ “utopic” ဖြစ်တယ်လို့ အဲ့ဒီဆောင်းပါးကို တုံ့ပြန်ချက်တွေမှာ အလွယ်တကူပုတ်ခတ်တာတွေကို ကျွန်မ ‌တွေ့ရတယ် အဘောလစ်ရှင်းသဘောတရားတွေဟာ မရင်းနှီးသူတွေအတွက် Utopic ဆန်တယ်လို့ ဝေဖန်ခံရတာ ပြဿနာတစ်ခုပါပဲ ဒီအကြောင်းတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အောက်မှာ ညွှန်းစာတွေ ထည့်ထားပေးပါတယ်)

နောက်တစ်ချက်က စာရေးသူနှစ်ယောက် တိတိလင်းလင်း ဝေဖန်ထားတဲ့ EAO တွေရဲ့ “ကျဉ်းမြောင်းတဲ့ လူမျိုးအပေါ်အခြေခံတဲ့ အမျိုးသားရေးဝါဒ” ဟာ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် အသုံးမဝင်ဘူးဆိုတဲ့ အာဘော်ပါပဲ ဒါကိုလည်း ယေဘုယျအားဖြင့် ကျွန်မ လက်ခံပါတယ် လူမျိုး‌စုအခြေပြု အမျိုးသားရေးအမြင်လို့ ခေါ်တဲ့ ethnonationalism ဟာ အမျိုးသားရေးဝါဒလိုမျိုးပဲ ဝေဖန်သုံးသပ်သင့်တဲ့အရာတစ်ခုပဲ ဗြိတိသျှကိုလိုနီခေတ်နောက်မှာ ထကြွလာတဲ့ ဝံသာနုစိတ်ဓါတ်တွေဟာ အခုကာလ‌တွေထိအောင် ရှင်သန်နေကြဆဲဖြစ်တဲ့အတွက် ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒအောက်မှာ ပုန်ကန်ထကြွရာကနေ ဖြစ်တည်လာတဲ့ လူမျိုးစုအမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်တွေဟာ ပြင်းထန်နေတာ ထူးတဲ့ကိစ္စတော့ မဟုတ်ပါဘူး ဗမာလို ကြီးပြင်းလာတဲ့လူတစ်ယောက်အနေနဲ့ ဗမာမဟုတ်တဲ့ လူမျိုးစုတွေကို သူတို့ရဲ့ အမျိုးသားရေးစိတ်ဓါတ်တွေကို လျှော့ချလို့ ပြောရမှာတော့ ဗြိတိသျှလူဖြူတစ်ယောက်က ဝံသာနုဗမာတစ်ယောက်ကို ဖျင်ကြမ်းအင်္ကျီတွေ ဘာလို့ ဝတ်နေသေးတာလဲ ပြောသလိုမျိုးဖြစ်တဲ့အတွက် ကျွန်မတော့ နည်းနည်း လက်ရွံ့မိတယ် ဒီနေရာမှာ လူဖြူယောင်္ကျားတစ်ယောက်လို ပိရိမစ်ရဲ့ ထိပ်ဆုံးမှာ မရှိနေတဲ့၊ ဖိနှိပ်မှုတွေကို အလွှာလိုက် ပုံသဏ္ဍာန်မတူပေမဲ့လည်း ခံစားနေကြရတဲ့ လူအုပ်စုတွေအချင်းချင်း တစ်စုက နောက်တစ်စုကို ဆရာကြီး သဘာကြီးလိုမျိုးပုံစံနဲ့ ပြောတာမျိုးမဟုတ်ဘဲ ဘယ်လို အတူတကွ လက်တွဲပြီး လွတ်မြောက်ဖို့ ကြိုးစားကြမလဲ? စနစ်တွေကို ဖြိုချဖျက်ဆီးဖို့ရာ အတူတကွ လက်တွဲမှုတွေ လိုအပ်နေတာ အမှန်ပဲ

နောက်ဆုံးအချက်အနေနဲ့ ဒီဆောင်းပါးထဲက အာဘော်တွေထဲမှာ ကျွန်မ သဘောမတူဆုံးတစ်ချက်က ဆောင်းပါးနောက်ဆုံးအချက်ပါပဲ

“မြန်မာပြည်သူတွေ ရင်ဆိုင်ရတဲ့ နံပါတ်တစ် အမျိုးသားလုံခြုံရေး အန္တရာယ်ဟာ ပြည်ပရန် မဟုတ်ဘဲ ပြည်တွင်းက ‘အမျိုးသားစစ်တပ်’ ပဲဆိုတာကို သမိုင်းက သက်သေပြခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ယူကရိန်းလိုမျိုး ပြည်ပရန် ကြုံရတဲ့အခါမှာ လက်နက်ထောက်ပံ့ခြင်းအပါအဝင် နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ နိုင်ငံတကာက ကူညီကြတာကိုလည်း တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်လိုမျိုး (ဆီးရီးယားနှင့် အာဖဂန်နစ္စတန်လိုမျိုး) မှာ ယုတ်မာရိုင်းစိုင်းတဲ့ နိုင်ငံစစ်တပ်က ကိုယ့်ပြည်သူကို အကြမ်းဖက်တဲ့ အခါမှာတော့ နိုင်ငံတကာက ‘ပြည်တွင်းရေး’ ဆိုပြီး ဘာမှမကူညီကြတာကို တွေ့ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”

စာရေးသူနှစ်ယောက်က အရေးကြီးလှတဲ့၊ စနစ်များကို ဖြိုချဖျက်ဆီးခြင်းအကြောင်းပြောတိုင်း လူတွေ မေးခွန်းထုတ်လေ့ရှိတဲ့ ” နိုင်ငံရဲ့ အမျိုးသားလုံခြုံရေးက အမျိုးသားစစ်တပ်မရှိရင် ဘယ်လိုလုပ်မလဲ။” ဆိုတဲ့ မေးခွန်းကို ဖြေထားတဲ့ အဖြေဟာ လိုအပ်ချက်တွေရှိနေသေးတဲ့အပြင် စာရေးသူနှစ်ယောက်ကိုယ်တိုင် မသိမသာသော်လည်းကောင်း၊ သိသိသာသာသော်လည်းကောင်း လက်ကိုင်ထားဆဲဖြစ်တဲ့ အဘောလစ်ရှင်းသဘောတရားတွေနဲ့ ဆန့်ကျင့်နေတဲ့ နယ်နိမိတ်၊ နိူင်ငံအချုပ်အခြာအာဏာဆိုတဲ့သဘောတရားတွေကို လှစ်ဟာပြလိုက်တယ်လို့ ကျွန်မ မြင်မိတယ်

စာရေးသူနှစ်ယောက်ရေးထားတဲ့ မြန်မာပြည်ရဲ့ အဓိကရန်သူဟာ ပြည်တွင်းရန်ဖြစ်တယ်လို့ဆိုတဲ့ အာဘော်ကို ကျွန်မ လက်မခံပါဘူး (ပြည်တွင်းဆိုတာ ဘာကို ဆိုလိုလဲဆိုတာတောင် ပြန်စဉ်းစားကြည့်ရပါဦးမယ်) အမှန်တကယ် စနစ်တွေကို ဖြိုချသူသာဆိုရင် ကျွန်မတို့အပေါ် ဖိနှိပ်ထားတဲ့ စနစ်တွေဟာ ပြည်တွင်းမှာပဲ ပေါက်ဖွားပြီး ပြည်တွင်းမှာပဲ လည်ပတ်နေတာတော့ မဟုတ်ဘူးဆိုတာ သဘောပေါက်ကောင်း သဘောပေါက်မိမှာပါ မြန်မာပြည်မှာ ဖွားပေမဲ့ ပြည်ပမှာကြီးတဲ့၊ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချ‌သူတွေအပေါ် ဆက်လက်သက်ရောက်နေဆဲဖြစ်တဲ့ long-distance nationalism နဲ့ diaspora politics တွေကို အဘောလစ်ရှင်းသဘောတရားနဲ့ စဉ်းစားလို့ မရနိူင်ဘူးလား? Diaspora ကနေ EAO တွေ PDF တွေကို ထောက်ပံ့ပေးနေတဲ့ ငွေကြေးနဲ့ တခြားသောအရာတွေကိုရော ကျွန်မတို့ ဘယ်လိုသုံးသပ်ကြမလဲ? တိုတောင်းလှတယ်လို့ ကျွန်မ မြင်တဲ့ ဒီတစ်ပိုဒ်‌တည်းသော အဖြေဟာ ဒီမေးခွန်းရဲ့ အတိမ်အနက်ကို မကာမိပါဘူး စနစ်များကို ဖြိုချဖျက်ဆီးကြဟေ့ဆိုရင် မြန်မာပြည်က စစ်တပ်၊ ဘုရင်စစ်တပ်စနစ်၊ လူမျိုးစုစစ်တပ်တွေသာမက ပြည်ပက စစ်တပ်စနစ်ပေါင်းစုံကိုပါ ဖြိုချရမှာပါ ပြည်တွင်း/ပြည်ပဆိုတဲ့ နယ်နိမိတ်ကို အခြေခံထားတဲ့ တရားစီရင်မှုမျိုးဟာ အသုံးမဝင်ဘူး အဲ့တော့ “နိူင်ငံရဲ့ အမျိုးသားလုံခြုံရေး” ဆိုတာ အဘောလစ်ရှင်းနစ် အယူအဆအရ နိူင်ငံဆိုတာ ရှိမနေတော့တာဖြစ်တဲ့အတွက် အမျိုးသားလုံခြုံရေးဆိုတာ ရှိကိုမနေတော့ပါဘူး တကယ်လို့ တရားစီရင်ရေးကို ပြောကြမယ်ဆိုရင်လည်း အဘောလစ်ရှင်းသမားတွေ ပြောနေကြတဲ့ transformative justice ပြောင်းလဲစေတဲ့ တရားမျှတမှု‌ဆိုတာကို ရပ်ရွာပတ်ဝန်းကျင်တစ်ခုစီလိုက် ဘယ်လိုကျင့်သုံးကြမလဲ ကျွန်မတို့ ဆွေးနွေးလို့ ရပါတယ်

သီဟဝင့်အောင်နဲ့ ထက်မင်းလွင်ရဲ့ ဆောင်းပါးဟာ ကျွန်မအတွက် သဘောတူတာတွေရော၊ ဘဝင်မကျမိတာတွေရော ပါ‌ပြီး စနစ်များကို ဖြိုချဖျက်ဆီးခြင်းသဘောတရားတွေကို ဖတ်ရှုလေ့လာသူ၊ ကျင့်သုံးချင်သူတစ်ဦးအနေနဲ့ မြန်မာပြည်အခြေအနေအလိုက် အ‌တွေးတွေ အများကြီး ပေးသွားလို့ ဖတ်ရတာတော့ အားရပါးရရှိပါတယ် abolish the military hashtag တစ်ခုဟာ အာဏာသိမ်းကာလမှာ လူတိုင်းလိုလို သုံးလာကြတဲ့ hashtag တစ်ခုပါ ဒါပေမဲ့ အခု မြန်မာပြည်နိူင်ငံရေးအရ abolish လို့ ပြောတိုင်း အပေါ်ယံ ဖျက်သိမ်းဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်နဲ့ ပြောချင်တာလား၊ အမေရိကန်ရဲ့ လူမည်းကျွန်စနစ်ကို ဖြိုချဖျက်ဆီးရာကနေ အခြေစိုက်ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ အဘောလစ်ရှင်းလှုပ်ရှားမှုတွေရဲ့ သမိုင်းကြောင်းနဲ့ အခုလက်ရှိ စစ်အာဏာရှင်စနစ်မဟုတ်တဲ့ နိူင်ငံတွေမှာကအစ ရဲအသုံးပြု၊ ထောင်ချပိတ်ပင်ဖမ်းဆီးတဲ့ carceral politics လို့ ခေါ်တဲ့ လူမျိုးရေးနဲ့ လူတန်းစားပြဿနာတွေကိုပါ ချဲ့ထွင်မွေးဖွားပေးနေတဲ့ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းသဘောတရားတွေကိုပါ ဝေဖန်ပုန်ကန်နေတဲ့ အဘောလစ်ရှင်းသဘောတရားတွေကို ဆိုတာလားကတော့ အချိန်ကပဲ ကျွန်မတို့ကို ပြောပြသွားပါလိမ့်မယ်

ထုံးစံအတိုင်း‌ အောက်မှာ သက်ဆိုင်ရာ စာညွှန်းတွေ ထည့်ပေးထားပါတယ် စနစ်များကို ဖြိုချဖျက်ဆီးခြင်းအကြောင်း ဆောင်းပါးတွေကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့လက Abolitionism စာဖတ်ဝိုင်းမှာ ဖတ်ခဲ့ကြတဲ့ ဆောင်းပါးတွေပါပဲ

ပုံကတော့ အီဂျစ်ရဲ့ ၂၀၁၂ ခုနှစ် အမျိုးသား‌ရဲနေ့ဖြစ်တဲ့ ဇန်နဝါရီလ ၂၅ ရက်နေ့ မှာ ACAB (All Cops Are Bastards ရဲမှန်သမျှဟာ ခွေးကောင်တွေဖြစ်တယ်) ဆိုတဲ့ စလိုဂန်ကို Radical Graffiti Instagram မှ ကူးယူဖော်ပြပါတယ်

သီဟဝင့်အောင်နဲ့ ထက်မင်းလွင်ရဲ့ မူရင်းဆောင်းပါးအင်္ဂလိပ်

https://revdem.ceu.edu/2023/01/31/its-time-to-imagine-a-future-for-burma-without-armed-forces/?fbclid=IwAR1ssVs-CZbo25-Q8rvxft5R26AUE-_2_SgKmR2PNSGGLXxjL7qZ5GMqHBI

မြန်မာ (ဘာသာပြန်ကိုတော့ စာရေးသူနှစ်ယောက်လုံး ပြန်ထားသလား သီဟဝင့်အောင်တစ်ယောက်ပဲ ပြန်ထားသလားတော့ မပြောတတ်ပါ) https://thihawintaung.medium.com/%E1%80%98%E1%80%AC%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE-%E1%80%99%E1%80%9B%E1%80%BE%E1%80%AD%E1%80%90%E1%80%B2%E1%80%B7-%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%80%E1%80%AD%E1%80%AF-%E1%80%99%E1%80%BB%E1%80%BE%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%9B%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BE%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%81%E1%80%BB%E1%80%AD%E1%80%94%E1%80%BA-%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%AE-90b5abed6b28

အဘောလစ်ရှင်းတက်ကြွလှုပ်ရှားသူနဲ့ စာရေးသူ ဝါလီဒါအီမာရှစ်ရှာ (Walidah Imarisha) ရေးတဲ့ To Build a Future Without Police and Prisons, We Have to Imagine It First (ရဲနဲ့ ထောင်မရှိတဲ့ ကမ္ဘာကို တည်ဆောက်ရန် ငါတို့ စိတ်ကူးယဉ်ဖို့ အရင်လိုတယ်) ဆောင်းပါး

https://onezero.medium.com/black-lives-matter-is-science-fiction-how-envisioning-a-better-future-makes-it-possible-5e14d35154e3

ဒန်ဘာဂါ (Dan Gerger)၊ မာရီယန်ကာဗာ (Mariame Kaba) နဲ့ ဒေးဗစ်စတိုင်း (David Stein) တို့ ရေးတဲ့ What Abolitionists Do (စနစ်များကို ဖြိုချဖျက်ဆီးသူတွေ လုပ်တဲ့အလုပ်) ဆောင်းပါး

https://jacobin.com/2017/08/prison-abolition-reform-mass-incarceration?fbclid=IwAR3mPXeyNf4CIr7RmjvKZAN2nP1Qk95GU_BFx9KDyf0lQ1iL7EjK61Wp5Co

မာရီယန်ကာဗာ (Mariame Kaba) ရေးတဲ့ So You’re Thinking About Becoming an Abolitionist (မင်းက စနစ်များကို ဖြိုချဖျက်ဆီးသူဖြစ်ဖို့ စဉ်းစားနေတယ်ဆိုရင်) ဆောင်းပါး

https://level.medium.com/so-youre-thinking-about-becoming-an-abolitionist-a436f8e31894

Tenggaran International မှာ ပြီးခဲ့တဲ့လက မြန်မာဘာသာနဲ့ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ကျွန်မရဲ့ Abolitionism အပေါ် သုံးသပ်ခြင်း ဆောင်းပါး

Abolitionism အပေါ် သုံးသပ်ခြင်း